سعد بن مسعود عموى مختار ثقفى است ، براى مردم كنده و حضرموت و قضاعه و مهره پرچمى بست و حجر بن عدى كندى را بر ايشان فرماندهى داد و براى قبايل ازد و بجيله و خثعم و خزاعه پرچمى بست و مخنف بن سليم ازدى را بر ايشان فرمانده ساخت ، و براى قبايل بكر و تغلب و ربيعه پرچمى بست و محدوج ذهلى را بر ايشان گماشت و براى قريش و انصار و ديگر مردم حجاز پرچمى بست و عبد الله بن عباس را بر ايشان گماشت و اين لشكرهاى هفتگانه بهمين صورت در جنگهاى جمل و صفين و نهروان شركت كردند ، فرمانده پيادگان هم جندب بن زهير ازدى بود .
و چون خبر ورود على ( ع ) با لشكرها به طلحه و زبير رسيد و آن حضرت در خريبه [ 210 ] اردو زد ، طلحه و زبير هم شروع به آرايش لشكرهاى خود و بستن رايات و پرچمها كردند .
بر سواران محمد بن طلحة را بر پيادگان عبد الله بن زبير را گماشتند ، پرچم بزرگ را به عبد الله بن حزام بن خويلد و پرچم ازد را به كعب بن سور دادند و كعب را به فرماندهى پهلوى راست هم گماشتند و بر قريش و كنانه عبد الرحمن بن عتاب بن اسيد را گماشتند ، و عبد الرحمن بن حارث بن هشام را به فرماندهى پهلوى چپ گماشتند ، اين عبد الرحمن كسى است كه عايشه مىگفته است اگر در خانه خود مىنشستم و به جنگ جمل نمىآمدم براى من بهتر و پسنديده تر از اين بود كه از رسول خدا ( ص ) ده پسر به خوبى و عقل و پارسايى عبد الرحمن بن حارث مىداشتم .
طلحه و زبير بر قبيله قيس ، مجاشع بن مسعود را فرماندهى دادند و بر قبيله تيم الرباب عمرو بن يثربى را و بر انصار و ثقيف و ديگر خاندانهاى قيس عبد الله بن عامر بن كريز را فرماندهى دادند ، بر قبيله خزاعه عبد الله خلف خزاعى و بر قبيله قضاعه عبد الرحمن بن جابر راسبى و بر قبيله مذحج ربيع بن زياد حارثى و بر قبيله ربيعه عبد الله بن مالك را گماشتند .
گويند على ( ع ) سه روز توقف فرمود و فرستادگان خويش را نزد مردم بصره فرستاد و آنان را به اطاعت و پيروى از جماعت فراخواند و چون پاسخى از آن

210 - نام جايى در حومه بصره و قبلا شهرى بوده كه در اثر حملات ويران شده است .