مسلمانان با آنان جنگ كردند و ايرانيان گريختند يكى از بزرگان ايشان كه نامش دينار بود از ديگران با تنى چند از همراهانش عقب ماند و مسلمانان مانع شدند كه بتواند به حصار وارد شود .
مردى از قبيله عبس بنام سماك بن عبيد او را تعقيب كرد و همراهانش را كشت و دينار از او خواست تا او را اسير كند و چون سماك او را اسير كرد ، گفت مرا پيش امير خودتان ببر كه من سالار اين ناحيه‌ام تا با او درباره اين سرزمين صلح كنم و دروازه را براى او بگشايم ، سماك او را پيش حذيفه آورد و حذيفه با او صلح كرد و در اين باره براى او صلحنامه نوشت .
دينار بر در دروازه حصار نهاوند آمد و خطاب به كسانى كه در حصار بودند گفت در حصار را بگشاييد و فرود آييد كه امير شما را امان داده و درباره سرزمين شما با من صلح كرده است . و آنان فرود آمدند و به همين سبب آنجا را ماه دينار ناميده‌اند . [ 196 ] مردى از بزرگان آن منطقه پيش سائب بن اقرع كه سرپرست غنايم بود آمد و گفت آيا حاضرى در مورد سرزمينهاى مزروعى و اموال من به من امان دهى و در عوض ترا به گنجى راهنمايى كنم كه هيچكس اندازه و ارزش آنرا نمىداند و بايد مخصوص فرمانده و امير بزرگ شما باشد زيرا چيزى است كه از راه غنايم جنگى بدست نيامده است .
داستان اين گنج چنين است كه نخارجان كه در جنگ قادسيه براى امداد ايرانيان آمده بود با اينكه آنان را در حال گريز ديد ايستادگى كرد تا كشته شد ، نخارجان از بزرگان ايرانيان و در نظر خسرو پرويز بسيار گرامى بود و همسرى در كمال زيبايى داشت كه با خسرو پرويز آمد و شد مىكرد و چون اين خبر به نخارجان رسيد او را كنار گذاشت و ديگر باو نزديك نشد و چون خسرو پرويز از اين آگاه شد روزى در حضور بزرگان و اشراف به نخارجان گفت شنيده‌ام چشمه آبى گوارا و شيرين دارى و از آن نمىآشامى ، نخارجان گفت شهريارا به من خبر رسيده است كه شير كنار اين چشمه رفت و آمد مىكند و من از بيم شير از آن

196 - ياقوت . حموى ضمن نقل همين داستان درباره نهاوند و اينكه ماه دينار همان نهاوند است از قول حمزة بن حسن اصفهانى آنرا رد مىكند و مىگويد ماه دينار همان ماه دينور است ، ر . ك ، معجم البلدان ص 276 ج 7 چاپ مصر . م