مقدور نيز تقسيم ميكنند.

شرط مقدور آن است كه حصول و عدم حصولش در اختيار مكلف باشد مانند وضوء و غسل و طهارت و امثال آن نسبت بصلاة، ولى شرط غير مقدور آن است كه حصول و عدم حصولش از عهده قدرت مكلف خارج، و در اختيار طبيعت و يا شخص ديگرى باشد مانند حلول وقت اداى نماز يا فرا رسيدن موسم حج كه حصول و عدم حصول آنها در دست طبيعت است و يا اداى شهادت و صدور حكم براى اجراى حد و قصاص كه حصول آنها نيز از عهده مكلف خارج است زيرا اختيار شهادت در دست عدول، و اختيار صدور حكم در دست حاكم شرع مى‌باشد.

پس از بيان اين مطالب كه بطور كلى مربوط بتعريف سبب و مقدمه شرط و بيان اقسام آنها بود اينك به بيان بعضى از اقسام واجب مبادرت مى‌نمائيم:

فقهاء واجب را بر حسب اعتبارات مختلفه بچندين قسم تقسيم كرده‌اند مثلا باعتبار مكلف آن را بواجب عينى و كفائى و باعتبار تكليف، بواجب تعيينى و تخييرى و باعتبار وقت و زمان، بواجب مضيق و موسع و غير ذلك تقسيم كرده‌اند ولى تقسيمى كه با اين مبحث ارتباط دارد، تقسيمى است كه باعتبار مقدمات آن شده است.

واجب باعتبار مقدماتش بواجب مطلق- مشروط- معلق- تقسيم مى‌شود:

واجب مطلق: واجب مطلق، واجبى است كه تعلقش بر مكلف متوقف بر حصول هيچ يك از شرائط مخصوصه نباشد ولى واجب مشروط يا مفيد بر خلاف آنست و وجوبش موكول بر حصول جميع يا يكى از شرايط مخصوصه است مثلا وجوب صلاة و تعلقش بر مكلف منوط بر حصول شرط مخصوصى نيست و بلكه بمجرد حصول شرائط عموميه از قبيل رشد- عقل- قدرت- علم، فورا بر مكلف تعلق ميگيرد بر عكس حج يا زكاة و امثال آنها كه تنها با حصول شرايط عموميه بر ذمه مكلف تعلق نمى‌گيرند.

بلكه تعلق آنها بر عهده مكلف موكول بر حصول شرائط خاصه از قبيل استطاعت و تمكن مالى ميباشد.

واجب معلق: واجب معلق واجبى است كه تعلقش بر ذمه مكلف مقيد به حصول شرطى نبوده لكن اتيانش معلق بر حصول شرط ميباشد- يعنى وجوبش مطلق و انجامش مقيد است، مثلا قول قائل باين كه (احترام كن زيد را هنگام ملاقات) جملة طلبيه است كه احترام بر زيد را بر مخاطب واجب مينمايد لكن اداى آن را به حصول ملاقات معلق ميسازد و بعبارة اخرى بموجب اين جمله امريه مخاطب بدون هيچ قيد و شرطى مكلف بر احترام ميگردد ولى براى اداى آن تكليف بايد منتظر حصول شرط ملاقات شود.

پس تعلق تكليف در اين مورد مقيد بهيچ شرطى نيست بلكه فقط اداى آن معلق بحصول شرط ميباشد، و تفاوت آن با واجب مشروط نيز در همين است چه آنكه در واجب مشروط تحقق وجوب و تعلق تكليف بر مكلف منوط بر حصول شرط است و قبل از حصول شرط