رياضى استوار كرد.

بهر حال در اينكه ابو ريحان در مسائل و دقائق فلسفى دستى داشته است سخنى نيست و اين معنى را ميتوان از پرسشها و ايراداتى كه بر بو على بر اساس فلسفه ارسطو كرده است بدست آورد لكن از همان ايرادات روشن ميشود كه اعتقاد چندانى بروش ارسطو نداشته است و در زندگى عملى خود بنوعى فلسفه ذوقى و عرفان گروش داشته است.

از ابو ريحان بيش از يكصد رساله و كتاب در باب نجوم، هيئت، رياضيات و علوم جغرافيا مانده است كه بسيارى از آنها مورد استفاده و توجه علماء و دانشمندان مغرب زمين واقع شده است.

تأثير فرهنگ و تمدن اسلامى در ادب فارسى‌

تا اينجا نموديم كه چگونه تمدن و فرهنگ ايران قبل و بعد از اسلام بحكم جبر زمان و نياز مدنيت اسلامى در اعماق تمدن و فرهنگ و نظامات فكرى و حكمى و اجتماعى اسلام رسوخ كرد و همچنين آثار مدنيتهاى كشورهاى متمدن ديگر مانند رم و هند و حتى چين و ماچين بعبارت ديگر قرآن و اسلام و عصر طلائى و درخشانى كه اسلام در برهه از زمان پيدا كرد موجب شد كه همه مدنيت‌هاى جهان و آثار آنها بمانند نهرهاى كوچك و بزرگ همه بسوى اقيانوس بزرگ تمدن اسلامى سرازير شده درياى بيكرانى از اين مجموعه معارف بشرى بوجود بيايد، گذشته از احكام مذاهب مختلف مانند عهد عتيق و جديد و آئين‌هاى باستانى ديگر، رسوم مختلف همه در يك جا بنام اقيانوس بزرگ اسلامى مجتمع شده اين درياى ژرف بيكران را بوجود آوردند.

هنگامى كه ملك ايران پايه‌هاى استقلال خود را استوار كرده استقلال ملى خود را خواهان ميشود و مجددا بزبان ملى خود رجوع ميكند با طرز انديشه نوين بناى مدنيت تازه بعد از اسلام خود را پى‌ريزى مى‌كند اين است كه ملاحظه ميشود شعرا و نويسندگان پارسى با طرز انديشه ديگر به پارسى‌سرائى و نويسندگى مى‌پردازند، دواوين ادبى ما نمودار يك تمدن گسترده ميشود كه نماينده فرهنگ و تمدن تلفيق شده است از همه ملت‌ها و مدنيت‌ها، آثار تصوف بودائى فلسفه و نجوم و هيئت و رياضيات و داروشناسى چينى و هندى و احيانا رومى در آن بطور كامل خودنمائى ميكند از ديوان حافظ سعدى، مولوى، مسعود سعد، خاقانى، عطار، سنائى، منوچهرى، فرخى، گرفته تا شاهنامه فردوسى هر يك بنوعى ميتواند گوياى فرهنگ ملفق شده ايرانى و اسلامى باشد و به همين سبب است كه فهم اين متون و دواوين و نوشته‌ها نياز به اندر يافتن لغات و اصطلاحات بسيارى دارد.

و تقريبا يك نفر اديب بايد به بسيارى از فنون و علوم دوران اسلامى تا