سهل و ساده بيان ميشد و مسلمين در انجام فرائض عبادى و كارهاى معاملاتى خود و روابط اجتماعى بطور مستقيم و يا غير مستقيم از حضرت رسول و اصحاب و ياران نزديك وى كه مستقيم مستفيد از منبع وحى بودند مى‌پرسيدند و پاسخ لازم را دريافت كرده بدان عمل ميكردند و يا بافعال و رفتار حضرت مينگريستند و باو اقتدا ميكردند و هيچ گاه در هيچ يك از مسائل براى آنها ابهامى و شكى باقى نمى‌ماند.

احكام فقهى بصورت نقل از حضرت باقطار و نواحى بلاد مسلمان‌نشين و يا نو مسلمان برده ميشد و بمردمى كه باسلام گرويده بودند ابلاغ ميشد، تا مدتها بعد از وفات حضرت نيز همين وضع ادامه داشت و بموجب آيه‌ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِي شَيْ‌ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ‌ اگر در مساله از مسائل جدال و خلافى پديد ميامد از آيات قرآنى و اخبار نبوى استمداد ميكردند و بالاخره آنچه در مركز وحى ميگذشت تا مدتها بعد از وفات حضرت رسول به ساير مسلمانان ابلاغ و اعلام ميشد هنگامى كه مساله اختلاف در جانشينى شدت يافت يعنى اندك مدتى پس از وفات حضرت رسول اكرم، عده پيرو آل رسول شدند و در احكام دينى خود را ملزم دانستند كه از حضرت على و خاندان نبوت استفاده كنند و البته اين عده بسيار كم بودند، ساير مردم منبع احكام شرعى و تفسير آيات و اخبار را خلفاء راشدين و ساير صحابه دانستند.

اساس كار اصول فقه‌

مسلم است كه بناى كار و اساس احكام دينى در درجه اول قرآن مجيد است و بدين جهت نخست در اطراف قرآن بطور خلاصه سخن گوئيم.

در جاى خود اشارت شده است كه قرآن نه تنها به منظور بيان اعجاز بر حضرت رسول اكرم نازل شده است بلكه پايه و اساس احكام عبادى و اجتماعى اسلام است و بطور قطع اين معنى كه قرآن تنها بعنوان اعجاز نازل شده است باطل است و از همان ابتداء و صدر اسلام نيز صحابه به مفاد آيات عمل ميكردند و در موارد مختلف بيان حكم، به آيات قرآن استناد ميكردند و با اينكه بعدها علماء اصول گفته‌اند قرآن قطيعة الصدور و ظنية الدلاله است هيچ گاه در عمل بدان شك و ترديدى نشده است بويژه كه در آيات احكام يا اصولا آيه متشابه نيست و يا خيلى كم است و آيات متشابه قرآن درباره قسمتهاى ديگر است كه مربوط باصول اعتقادات و احيانا اخلاقيات است و باز ميدانيم كه قرآن منشأ پديد آمدن علوم مدون بسيارى است از جمله، فقه، نحو، صرف، معانى بيان و جز آنها و اين قرآن است كه پايه بسيارى از علوم كلامى و حكمت ايمانى را گذارده است. گويند نخستين كسى كه قرآن را نقطه‌گذارى كرد و معرب كرد ابو الاسود دؤلى است كه واضع علم نحو است و باز گويند كه وى علم نحو را از حضرت على بياموخت و نخستين كسى كه در علم قرآن كاركرد ابان بن تغلب است (متوفى 114) و پس از او ابى بن كعب انصارى است.