نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 549
نيروى تغذيه كننده در برخى از اعضا تباه گردد حال اين كه حيات بر
قرار است و چه بسا عضو رو به مرگ باشد [1] و حال اين كه كنش نيروى تغذيه كننده برقرار است. [2]
اگر نيروى تغذيه كننده به اعتبار اين كه نيروى تغذيه است استعداد
پذيرش حس و حركت را به وجود آورد، بايد گياه نيز استعداد پذيرش حس و حركت را داشته
باشد.
(نيروى حياتى اولين نيرو)
در نتيجه نيروى آماده كننده قوا چيز ديگرى است كه از مزاج خاص خود
پيروى مىنمايد و آن نيروى حيوانى (حياتى) ناميده مىشود.
نيروى حياتى، نخستين نيرويى است كه با پيدايش روح از بخش لطيف اخلاط
در روح به وجود مىآيد.
سپس نزد حكيم ارسطو طاليس [3] روح حيوانى (با تولدش در قلب) مبدأ اول و نفس نخستين [4] كه همه نيروها از آن ناشى مىگردند به
سوى او افاضه مىگردد، جز اين كه كنشهاى اين نيروها در ابتداى امر از روح صادر
نمىگردند، چنانچه حس نيز نزد طبيبان در ابتدا از روح نفسانى واقع در مغز صادر
نمىگردد، بلكه با نفوذ به رطوبت جليديه در چشم يا زبان و غير آن ظهور مىنمايد،
لذا هرگاه بخشى از روح (كه در قلب تولد يافته) در بطن مغز حاصل آيد، مزاج خاصى را
مىپذيرد در نتيجه صلاحيت آن را مىيابد كه از او (يعنى مغز) افعال نيروى موجود در
آن در ابتدا ظهور نمايد، و در كبد و بيضهها نيز چنين است.
[5]
[1] مانند شخص بيهوش كه نيروى حياتى رو به انحلال است و نيروى
تغذيه كننده هنوز بر قرار است پس دو نيرو مىباشند.
[2] بنا بر اين دو نيروى حياتى و طبيعى دو حيثيت جداگانه مىباشند
و هيچ يك تابع ديگر نمىباشد.
[3] بيان ديدگاه حكيمان درباره روح و ارتباط آن با نفس ناطقه
مىباشد.
[4] مبدأ اول و نفس نخستين (نفس ناطقه) مترادف هم آورده شده و
تعبير مبدأ اول نزد طبيبان قابل فهمتر مىباشد.
[5] اگر اين روح در كبد حاصل آيد نيروى تغذيه و رشد از كبد ظهور
نمايد.
نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 549