نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 378
اما اعضاى در سينه (احشاى فوقانى) مانند: پرده حاجز، [1] وريدها، شريانها، و ريه، منشأ رويش
پردههاى آنها غشاى آسترى دندهها (پرده جنب) مىباشد. اما آنچه در شكم (احشاى
تحتانى) از اعضا و رگها قرار دارد، منشأ رويش پردههاى آنها پرده صفاق [2] آسترى عضلات شكم مىباشد. [3]
اعضاى ليفى بدن و چگونگى حركت آنها
همه اعضاى گوشتى بدن يا از بافتى ليفى (رشتهاى) برخوردار مىباشند، [4] مانند: گوشت در عضلات، و يا در آن،
رشتهاى وجود ندارد، [5]
مانند: كبد و هيچ حركتى از سوى اندام (رشتهاى) انجام نمىگردد مگر به كمك رشته،
اما حركتهاى ارادى (مثلًا حركت دست) به سبب رشته عضلات آن عضو و حركتهاى طبيعى
بدن (غير ارادى) مانند: حركت رحم، [6] و رگها يا حركتهاى تركيبى (از ارادى و غير ارادى) مانند: حركت
بلعيدن غذا، به كمك شكلهاى خاصى از رشته [7] تحقق مىپذيرد، از قبيل رشته دراز، رشته عريض، و
[1] لايه نازكى كه از غضروف خنجرى (انتهاى جناغ) به سمت مهرههاى
سينه در پشت كشيده مىشود بدان حجاب حاجز اطلاق مىشود زيرا بين اندام تنفسى و
اندام گوارشى حايل مىگردد، مؤلف مفرّح القلوب، ص 119 مىگويد: «اين حجاب حاجز را
جمهور ديافرغما نامند ... و بعضى حجاب حاجز را از عضله مىشمارند» ولى آملى شارح
قانون بين حجاب حاجز و ديافراگم تمايز قايل است و مىگويد: از پرده دندهاى (جنب)
دو پرده منشأ مىگيرد: 1. پرده حجاب حاجز كه تعريف آن گفته شد؛ 2. پرده ديگرى كه
از ترقوه به سمت غضروف خنجرى پايين مىآيد و سينه را به دو نيمه تقسيم مىنمايد و
در قدام به استخوان جناغ پيوند مىخورد سپس از آنجا به صورت دو نيمه اندكى نزول
مىيابد و آن فاصله بيشتر مىگردد تا قلب را در برگرفته سپس اين دو نيمه در پشت به
مهرههاى سينه متصل مىشوند، اين پرده افراغما ناميده مىشود (شرح آملى، ج 1، ص
185).
[2] صفاق، پردهاى مفروش بر شكم از بالا متصل به پرده حاجز بوده و
تا استخوان عانه در لگن امتداد مىيابد و از دو طرف نيز به عضلات پهلو متصل
مىباشد اين پرده در ابتدا ضخيم و تا به استخوان عانه مىرسد نازك مىگردد، در
خلاصه آناتومى اسنل به هر دو لايه جدارى و لايه احشايى صفاق اطلاق مىشود كه در
اين بيان جدا بوده و يكى محل رويش براى ديگرى تصوّر گرديده است.
[3] اين نظريه طبيبان مىباشد كه پردههاى احشايى از دو پرده (جنب
و صفاق) رويش مىيابند، ولى برخى معتقدند كه اين پردهها صرفاً به اين مبادى متصل
مىباشند؛ مانند: اتصال اعضا به يكديگر.
[6] حركت رحم در جذب منى و امساك آن و دفع جنين از خود مىباشد.
[7] رشتههاى منسوج در اعضا، نسبت به هيئت عضو سه گونه مىباشند.
1. رشته دراز (طويل)، كه به صورت موازى با محور عضو مىباشد. 2- رشته عريض، كه در
عرض محور عضو قرار دارد. 3. رشته مايل (پَر شكل) كه نسبت به محور عضو مورّب و كج
مىباشد.
نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 378