بنام خدا شيخ الرّئيس ابو على حسين بن عبد اللّه معروف بابن سينا بسال 370 هجرى قمرى در افشنه از قراى بخارا [1] متولّد شد و در 428 هجرى قمرى در سفر اصفهان بهمدان درگذشت و آرامگاه او در همدان هم اكنون بجايست.

ترجمه احوال شيخ بقلم شاگرد و مصاحب او ابو عبيد عبد الواحد جوزجانى نوشته شده و اين ترجمه از طرف انجمن آثار ملّى تحت طبع است.

آثار ابن سينا مانند مؤلّفات بسيارى از بزرگان ايران دوره اسلامى بيشتر بزبان عربى تحرير شده، چه عربى زبان علمى همه مسلمانان جهان بوده است، مع هذا خواجه رئيس چند كتاب و رساله بزبان فارسى فصيح نگاشته است.

ارجمندترين تأليف اصيل و محقّق شيخ بفارسى «دانشنامه» است كه بنامهاى: دانشنامه علائى، كتاب العلائى، حكمت علائى، اصول و نكات علوم خمسه حكميّه خوانده شده است.

ابن سينا اين كتاب را بنام علاء الدّوله ابو جعفر محمّد بن دشمنزيار بن كاكويه از بنى كاكويه (398- 433) تأليف كرده است، و آن شامل چند رساله است كه از آن جمله سه رساله منطق، علم برين (حكمت الهى) و علم زيرين (حكمت طبيعى) بقلم ابو على است؛ و رسايل ديگر را كه در هندسه، هيأت، ارثماطيقى و موسيقى است، شاگرد وى ابو عبيد جوزجانى پس از مرگ او از مصنّفات استاد خويش و ديگران التقاط و تلخيص و ترجمه كرده است.

[1] - و بقولى در قريه خرميثن.