[مقدمة المحقق‌]

3 و 4 رسالة فى تعقّب الموضع الجدلى (صفحات 78- 60) الاجوبة عن المسائل الغريبة العشرينيّة (صفحات 101- 79) سه دسته از دانشمندان اسلامى با منطق ارسطاطاليسى ستيزه و جنگ داشتند:

1- عارفان و صوفيان كه به نيرويى برتر از خرد و عقل مى‌گرويدند و مسائل علمى خود را بالاتر از انديشه منظم دستگاه فلسفى مى‌پنداشتند. كوشش آنان اين بود كه سخنان ايشان با معيار منطقى سنجيده نشود و در دسترس عوام قرار نگيرد تا مبادا كسى از آنها خرده گيرد و لغزشى در دستگاه آنان راه يابد.

ابن سينا گويا نخستين كسى است كه در اشارات كوشيده است كه مسائل عرفانى را به نظم منطقى درآورد و آنها را از آسمان شهود به زمين استدلال فرود آورد.

اگر چه خواجه انصارى هروى هم با نگارش منازل السائرين و صد ميدان به مقامات و احوال عرفا نظمى داده و عبادى در التصفيه و طوسى در اوصاف الاشراف و ديگران هم از او پيروى كرده‌اند ولى هيچ يك از آنها راهى را كه ابن سينا پيموده است نرفته‌اند.