«و شنيدم كه خداوند ماضى علاء الدّوله قدّس اللّه روحه- و بقاء دولت خداوند باد جاودانه پاينده و باقى باد!- خواجه رئيس بو على سينا را گفت:

«اگر علوم اوايل بعبارت پارسى بودى، من توانستمى دانستن.» و بدين سبب بحكم فرمان دانشنامه علائى ساخت، و چون بپرداخت و عرضه كرد، از آن هيچ در نتوانست يافتن.»

بخشهاى كتاب‌

ابن سينا در مقدّمه كتاب گويد [1]:

«... كتابى تصنيف كنم بپارسى درى كه اندر وى اصلها و نكتهاء پنج علم از علماء حكمت پيشينگان گرد آوردم، بغايت اختصار:

يكى علم منطق، كه وى علم ترازوست، و دوّم علم طبيعيات، كه علم آن چيزهاست كه بحسّ بشايد ديدن، و اندر جنبش و گردش‌اند، و سوّم علم هيأت و نهاد عالم و حال صورت جنبش آسمانها و ستارگان، چنانكه باز نموده‌اند كه چون بشايست حقيقت آن دانستن، و چهارم علم موسيقى و باز نمودن سبب‌ساز و ناساز آوازها و نهادن لحنها، و پنجم علم آنچه بيرون از طبيعت است.

امّا مؤلّف در تدوين مباحث كتاب ترتيب فوق را ملحوظ نكرده است.

در نسخه‌هاى كامل دانشنامه برين پنج، هندسه و ارثماطيقى را افزوده‌اند و ترتيب علمهاى مذكور درين نسخه‌ها چنين است:

منطق، علم برين (الهيّات)، علم زيرين (طبيعيّات)، هندسه، هيأت،

[1] دانشنامه. بخش منطق. مصحح آقاى مشكاة ص 2- 3.