أى جزوا من مقدمة البرهان، بل جزءين حدين. فالذى يحمل‌ [1] منهما [2] على الموضوع، فى البرهان أولا و هو الحد الاوسط؛ يكون فى الحد محمولا بعد الأول و الذي يحمل فى البرهان ثانيا، يكون فى الحد محمولا أولا لانك تقول فى البرهان: ان القمر قد توسط الارض بينه و بين الشمس؛ و كل مستضى‌ء من الشمس، يتوسط بينهما الارض، ينمحى‌ [3] ضوءه؛ فينتج: ان القمر يمحى ضوءه ثم نقول: و [4] المنمحى ضوءه منكسف؛ فالقمر اذا منكسف، فأولا حملت التوسط، ثم الانمحاء و فى الحد التام يورد أولا الانمحاء [5]، ثم التوسط لانك تقول: ان انكساف القمر، هو انمحاء ضوئه لتوسط الارض‌ [6].

فان جعلت كل واحد من توسط الارض و انمحى الضوء، حدا اذا انفق ان كان‌ [7] مميزا، فكان حدا ما [8] و ان لم يكن تاما؛ سمى‌ [9] الذي يكون منهما الحد الاوسط فى القياس، «حدا هو مبدأ برهان».

كما نقول: فى مثال آخر، ان الرعد صوت انطفاء النار فى الغمام، أو الغضب‌

[1] - ط، رم: بل حدين اى جزوا من مقدمة البرهان (رم: اى جزءين و الذي) فالذى يحمل؛ ب مانند متن؛ هج: بل حدين اى لا يكون جزءا من مقدمة البرهان بل حدين فالذى يحمل؛ د، ها، ق: بل حدين اى لا يكون جزء من مقدمة فى البرهان بل جزءين فالذى يحمل‌

[2] - ب: منها

[3] - د: فانه ينمحى؛ ب يمحى ... و الممحى؛ ق «يمحى» در دومين بار

[4] - هج «و» ندارد

[5] - ب: الامحا، نيز پس ازين‌

[6] - د (ميان دو سطر و تازه‌تر)، هج، ق افزوده دارد: بينه و بين الشمس‌

[7] - ق: حدا على حده و اتفق اذا ان كان‌

[8] - د: حدا تاما (افزوده در بالاى سطر)

[9] - ب: يسما، روى آن: سمى؛ هج: يسمى؛ ديگر نسخه‌ها: سمى‌