دسته از لحاظ عقل عملى نقصانى نداشته باشند، ولى عقل نظرى آنها نقصان دارد و به بسيارى از معقول‌ها، جاهلند. البته جهل آنها جهل بسيط [1] است و در معاد به آنها ضرر نمى‌زند.

اينان به لحاظ علمى ناقصند و عالم ربّانى نيستند؛ ولى «همج رعاع» [2] هم نيستند و دنبال هر صدايى به راه نمى‌افتند و هم‌چون پشه‌ها به هر سو باد بوزد، به حركت در نمى‌آيند؛ بلكه متعلّمان و دانش‌آموزانى بر سبيل نجاتند كه ره توشه عقل نظرى و سرمايه علمى آنها به حدّى نيست كه در عالم آخرت، صدرنشين محفل نور و از ساكنان كاخ‌هاى سرور و از مقرّبان بارگاه قدس و وارثان جنّات نعيمند. اينان به تعبير قرآن از «أصحاب اليمين» [3] اند و از سلامت نفس و حظّ اخروى بهره مى‌برند. ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ [4].

دسته سوم آنانند كه به لحاظ عقلى و اخلاقى بيمارند و چنان در جهل مركّب و رذايل اخلاقى غوطه‌ورند كه هيچ‌گونه اميدى به نجات و رستگارى اخروى آنها نيست. اينان خود را از فيض رحمت الهى محروم كرده و در معرض عذاب هولناك آخرتند.

از اين سه گروه، گروه اوّل و سوم در اقليت و گروه دوم در اكثريت است و اگر گروه اوّل و دوم را به يك‌ديگر بيفزاييم، به يك اكثريت قاطعى مى‌رسيم كه گروه سوم در برابر آنها هيچ و پوچند. بنابراين، اكثريت قاطع انسان‌ها يا از اوّل، اهل نجاتند يا اين‌كه در مراحل بعد، دير يا زود، به نجات و رستگارى نايل مى‌شوند. تنها افراد بسيار كمى‌

[1] . جهل بسيط، امر عدمى و به معناى عدم علم است. برخلاف جهل مركّب كه امر وجودى و ضدّ علم و يقين است.

[2] . نهج البلاغه، حكمت 147.

[3] . حديد (57) آيه 21.

[4] . حديد (57) آيه 21.