ترجمه‌

تنبيه‌

تأمّل كن كه چگونه هستى از مرتبه شريف‌ترين آغاز شد [1] و به سوى شريف‌تر [2] آمد، تا به هيولا پايان يافت. [3] سپس از پست‌ترين موجودها [4] (يعنى هيولا) به سوى پست‌تر بازگشت، تا به شريف‌تر و شريف‌ترين رسيد، تا به نفس ناطقه و عقل مستفاد، منتهى شد؟ [5]

و چون نفس ناطقه، كه به گونه‌اى موضوع صورت‌هاى معقول است، منطبع در جسمى كه به آن قيام كند، نيست‌ [6]، بلكه جسم آلت و ابزار آن است‌ [7]، پس تبدّل جسم، از اين‌كه آلت نفس و حافظ وابستگى باشد، به جوهر نفس ضرر نمى‌زند [8]، بلكه نفس به لحاظ اين‌كه وجود خود را از جواهر جاودان عقلى، استفاده مى‌كند، باقى است. [9]

شرح و تفسير

در اين فصل، دو مطلب مهم، بيان مى‌شود:

[1] . عقل اوّل نسبت به عقل‌هاى ديگر، شريف‌ترين است.

[2] . پس از عقل‌ها، نفس‌ها قرار دارند كه شريف‌تر از صورت‌ها و صورت‌ها شريف‌تر از هيولايند.

[3] . قوس نزول هستى به هيولا پايان مى‌گيرد.

[4] . قوس صعود هستى از هيولا آغاز مى‌شود.

[5] . نفس ناطقه در قوس صعود، شريف‌ترين است و خود، مراتبى دارد. ما براى بيان مراتب، از پسوند «تر» و «ترين» كه اوّلى علامت صفت تفصيل و دومى علامت صفت عالى است، استفاده كرده‌ايم.

[6] . اشاره به تجرّد ذاتى نفس است.

[7] . اشاره به تعلّق تدبيرى نفس به بدن است.

[8] . اشاره به موت بدن و بقاى نفس است.

[9] . نفس به جواهر عقلى كه از جاودانگى برخوردارند، همواره موجود و باقى است.