الف) صفت‌هاى ثبوتى و سلبى‌

صفت‌هاى ثبوتى، صفت‌هايى‌اند كه بر كرامت، جمال و كمال ذات دلالت دارند و صفت‌هاى سلبى به معناى از بين بردن نقص‌ها و عدم‌هاست.

قسم اوّل را ايجابى ثبوتى يا صفت‌هاى جمال و قسم دوم را سلبى تقديسى يا صفت‌هاى جلال مى‌نامند. در مورد خداوند متعال، تمام صفت‌هاى سلبى به سلب نقص يا سلب امكان باز مى‌كردند و از آن‌جاكه نفى در نفى، اثبات است، بازگشت سلب نقص به اثبات كمال و بازگشت سلب امكان، به اثبات وجوب است و چون وجوب و كمال، عين ذات واجب الوجود است، هيچ‌گونه تركيب و تكثّرى در ذات بى‌مانند او لازم نمى‌آيد. [1]

ب) تقسيم ديگر براى صفت‌هاى ثبوتى‌

صفت‌هاى ثبوتى يا محسوس است يا معقول. هركدام آنها يا عين موصوف يا زايد بر موصوف است.

صفت‌هاى محسوسى كه عين موصوفند؛ مانند اتّصال‌ [2] براى جسم و صفت‌هاى محسوسى كه زايد بر موصوفند؛ مانند سياهى براى جسم. صفت‌هاى معقولى كه عين موصوفند؛ مانند علم ذاتى براى خداوند [3] و صفت‌هاى معقولى كه زايد بر موصوفند؛ مانند علم براى انسان. [4]

بديهى است كه صفت‌هاى محسوس بر خداوند، ممتنع و صفت‌هاى معقول بر

[1] . ر. ك: الحكمة المتعالية فى الاسفار الاربعة العقليه، ج 6، ص 118.

[2] . منظور، صورت جسم است، نه اتّصال كمّى كه بر جسم عارض است.

[3] . البته نه بنابر رأى مشاييان.

[4] . ر. ك: الحكمة المتعالية فى الاسفار الاربعة العقليه، ج 6، ص 123.