[مقدمه مصحح‌]

[بخش اول‌]

بسم اللّه الرحمن الرحيم و به نستعين نثر فارسى كه در دوره سامانيان شروع شده و خوشبختانه آثار چندى از آن باقى است مثل نظم آن در دوره غزنوى ترقى كرده و امراى غزنوى و معاصرين ايشان در واقع دنباله همان اقدامات سامانيان را در ترقى دادن نثر فارسى گرفته‌اند ولى بايد دانست كه اين كار از طرف غزنويان بخصوص بقصد خدمت بر نثر فارسى نبوده زيرا كه امراى غزنوى بعلت نداشتن هيچ قسم تربيت علمى و ادبى چندان باينگونه امور متوجه نبودند بلكه بواسطه همين عارى بودن ايشان از سواد كه در آن دوره ادبيات زبان عرب اساس آن محسوب ميشد نثر فارسى رونقى گرفته و بعضى از وزراء غزنوى هم باين كار كمك كرده‌اند- در دوره حكومت صفاريان و سامانيان مادام كه امراى اين دو سلسله با خلفا ارتباط زياد پيدا نكرده و شعرا و منشيان زبان عربى در دربار ايشان نفوذ نيافته بودند زبان كتابت و ديوان فارسى بود ولى از اواسط دوره حكومت اين دو طبقه زبان فارسى از عنوان زبان رسمى مراسلات و ديوان افتاده و عربى جاى آن را گرفت بطورى كه امراى دوره آخر حكومت سامانيان و صفاريان از مشوقين بزرك ادبيات عرب گرديدند و اين مسأله در سيستان بيشتر از خراسان و ما وراء النهر قوت گرفت و گويا علت عمده آن انتشار عده كثيرى از اعراب خوارج كه همه مردمانى فصيح و