(مسألة1778 ) - اگر قيمت جنسى كه براى تجارت خريده بالا رود و به اميد اين كه قيمت آن بالاتر رود، تا بعد از تمام شدن سال آن را نفروشد و قيمتش پايين آيد، خمس مقدارى را كه بالا رفته بر او واجب نيست، بلكه مقدار خمس چه نسبتى بمجموع اصل و ربح داشته به همان نسبت از موجودى عيناً و يا قيمةً بايد بدهد.
(مسألة1779 ) - اگر غير مال التجاره مالى داشته باشد كه خمسش را داده يا خمس ندارد، مثلاً چيزى را براى مؤنه‌اش خريده، باشد چنان‌چه قيمتش بالا رود، اگر آن را بفروشد خمس مقدارى را كه بر قيمتش اضافه شده بايد بدهد، و همچنين اگر مثلاً درختى را كه خريده ميوه بياورد، يا گوسفند چاق شود، در صورتى كه مقصود او از نگهدارى آن‌ها اين بوده كه منفعتى از آن ببرد، بايد خمس آنچه زياد شده بدهد. بلكه مقصودش منفعت بردن هم نبوده، بايد خمس آن را بدهد.
(مسألة 1780 ) - اگر باغى احداث كند براى آن كه بعد از بالا رفتن قيمتش بفروشد، بايد خمس ميوه و نمو درختها و زيادى قيمت باغ را بدهد، ولى اگر قصدش اين باشد كه ميوة آن درختها را فروخته و از قيمتش استفاده كند، فقط بايد خمس ميوه و نمو درختها را بدهد.
(مسألة 1781 ) - اگر درخت بيد و چنار و مانند اينها را بكارد، بايد هر سال خمس زيادى آن‌ها را بدهد، و همچنين اگر مثلاً از شاخه‌هاى آن كه معمولاً هر سال مى‌برند، استفاده‌اى ببرد و به تنهايى يا با منفعتهاى ديگر كسبش از مخارج سال او زياد بيايد، در آخر هر سال بايد خمس آن را بدهد.
(مسألة 1782 ) - كسى كه چند رشته كسب دارد، مثلاً اجارة ملك مى‌گيرد و خريد و فروش هم مى‌كند، بايد خمس آنچه را كه در آخر سال از مخارج او زياد مى‌آيد بدهد. و چنان‌چه از يك رشته نفع ببرد و از رشتة ديگر ضرر كند، بنابر احتياط مستحب بايد خمس نفعى را كه برده بدهد ولى اگر دو رشتة مختلف دارد مثلاً تجارت و زراعت مى‌كند در اين صورت بنابر احتياط وجوبى نمى‌شود ضرر يك رشته را به نفع رشتة ديگر تدارك نمود.
(مسألة 1783 ) - خرجهايى را كه انسان براى به‌دست آوردن فايده مى‌كند، مانند دلالى و حمالى مى‌تواند از منفعت، كسر نمايد و نسبت به آن مقدار خمس لازم نيست.
(مسألة 1784 ) - آنچه از منافع كسب در بين سال به مصرف خوراك و پوشاك و اثاثيه و خريد منزل و عروسى پسر و جهيزيه دختر و زيارت و مانند اينها مى‌رساند، در صورتى كه از شأن او زياد نباشد و زياده‌روى هم نكرده باشد خمس ندارد.
(مسألة 1785 ) - مالى را كه انسان به مصرف نذر و كفاره مى‌رساند، جزء مخارج ساليانه است، و نيز مالى را كه به كسى مى‌بخشد يا جايزه مى‌دهد، در صورتى كه از شأن او زياد نباشد از مخارج ساليانه حساب مى‌شود.
(مسألة 1786 ) - اگر انسان در شهرى باشد كه معمولاً هر سال مقدارى از جهيزيه دختر را تهيّه مى‌كنند، چنان‌چه در بين سال از منافع آن سال جهيزيه‌اى بخرد و از شأنش زياد نباشد خمس آن را لازم نيست بدهد. و اگر از شأنش زياد باشد يا از منافع آن سال در سال بعد جهيزيه تهيّه نمايد، بايد خمس آن را بدهد.
(مسألة 1787 ) - مالى را كه خرج سفر حج و زيارتهاى ديگر مى‌كند از مخارج سالى حساب مى‌شود كه در آن سال خرج كرده و اگر سفر او تا مقدارى از سال بعد طول بكشد، آنچه در سال بعد خرج مى‌كند بايد خمس آن را بدهد.