پس دعا بايد همراه حالتى اميد وارانه باشد آنچنانكه گويى اجابت در آستانه خانه است و نيز در همان وقت نبايد مطمئن بود و اجابت را بر خدا محتوم و واجب دانست، زيرا خداى سبحان برتر و عظيمتر از آن است كه انسان چيزى را بر او واجب كند و انتظار وقوع حتمى آن را از او داشته باشد.

انسان نمى‌تواند مطمئن باشد كه با يكبار دعا كردن، از همه رنجها و مشكلاتش نجات مى‌يابد و هم‌چنين درست نيست كه از نجات، نااميد باشد و تسليم وضع دردناك خود گردد، بلكه انسان مؤمن بايد در ميان بيم و اميد باشد و دعاى حضرت زكريا وزنش نيز اين چنين بود، همچنانكه خداوند مى‌فرمايد:

«و ما را از سر بيم و اميد مى‌خواندند و براى ما خاشع بودند.»

آنجا كه دعا از سر ميل و بيم، ميان اميد و ترس است احتمال استجابت افزايش مى‌يابد و اين است بهترين روشى كه مؤمنان در دعاهاى خويش، پى مى‌گيرند.

دعا و فطرت انسان‌

آيه 62 از سوره نمل‌، از جنبه ديگر دعا، پرده بر مى‌گيرد:

(أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَءِلهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِيلًا مَا تَذَكَّرُونَ).

«آن كيست كه مضطرّ را اجابت مى‌كند چون او را بخواند و بدى را بر طرف مى‌سازد و شما را جانشينان در زمين قرار مى‌دهد، آيا معبودى جز اللَّه هست؟ شما اندكى متذكّر مى‌شويد.»

آنگاه كه تو درمانده شده‌اى، كدامين در را بايد بكوبى؟ گره گشاى تو كيست؟ و چه كسى دعايت را مستجاب مى‌كند؟ «آن كيست كه مضطرّ را اجابت مى‌كند چون او را بخواند؟» كيست آنكه دعاى مضطرّ را استجابت مى‌كند؟