امّا ظنّ و گمان عبارت است از ترديد بين احتمال قوى و احتمال ضعيف مثل اينكه 30% احتمال بدهد كه در ركعت سوم است و 70% احتمال بدهد كه در ركعت چهارم است. احتمال قوى دراين جا دوّمى است و همين طرف احتمال قوى، ظنّ يا گمان غالب ناميده‌مى‌شود.

به طور طبيعى علم و يقين با احتمال و شك، نقض نمى‌شود، زيرا شك وترديد، يقين را از بين نمى‌برد. و ظنّ غالب هم در اينجاقائم‌مقام علم است يعنى حكم علم و يقين بر آن جارى مى‌شود. پس اگر ظن غالب به يك طرف داشته باشد، به ظن خود مانند علم، عمل كند و به احتمال ضعيف ترتيب اثر ندهد، امّا شك به معناى مساوى بودن دو طرف ترديد، احكام ويژه‌اى دارد كه در سطوربعدى بيان مى‌گردد.

اقسام شك‌

شكّهاى نماز به سه دسته تقسيم مى‌شود:

1- شكهايى كه نماز را باطل مى‌كند و هشت قسم است.

2- شكهاى مهملى كه نبايد به آنها اعتنا كرد و بر شش قسم است.

3- شكهاى صحيح كه نماز با آنها- طبق احكام خاصى كه ذكر خواهد شد- صحيح بوده و بر نُه قسم مى‌باشد.

اوّل- شكهاى باطل كننده نماز

شكهايى كه اگر در نماز استمرار پيدا كند موجب باطل شدن نماز مى‌شود، بر هشت قسم مى‌باشد:

1- شك در شماره ركعتهاى نمازهاى دوركعتى مانند نماز صبح و نمازهاى ظهر وعصر و عشاء در سفر و نماز جمعه.

2- شك در شماره ركعتهاى نماز مغرب.

3- شك بين يك ركعت يا بيشتر.

4- شك در نمازهاى چهار ركعتى (ظهر، عصر و عشا) پيش از تمام شدن سجده دوّم بين دو ركعت يا بيشتر. مشهورفقها اين شك را موجب بطلان نماز مى‌داند ولى احوط اين است كه نماز را طبق وظيفه شك بعداز تمام شدن دو سجده، به اتمام‌رساند و سپس اعاده نمايد.

5- شك بين دو و پنج ركعت، يا بين دو و بيشتر از پنج ركعت.

اين شك نيز طبق نظر مشهور، نماز را باطل مى‌كند ولى احوط اين است كه بنا را بر دو بگذارد و نماز را تكميل كند و سپس اعاده‌نمايد.