كرد.» عصيان آدم ارتكاب خطا بود يا ترك هدايت و در نتيجه گمگشتگى و رفتن به سراى نگونبختى و شقاوت.

[122] ثُمَّ اجْتَباهُ رَبُّهُ فَتابَ عَلَيْهِ وَ هَدى‌ سپس پروردگارش او را برگزيد و توبه‌اش را بپذيرفت و هدايتش كرد.» از اين آيه برمى‌آيد كه شقاوت و سعادت انسان به دست خود اوست و هر گاه كه در دام شيطان بيفتد و به نابودى نزديك گردد اگر به هوش آيد و توبه كند و از راه منحرف، خويشتن را به يك سو كشد به معراج فضيلت عروج خواهد كرد.

/ 245 سخن آخر آن كه شيطان به اغواى بشر تا زمانى قادر است كه انسان به خود مغرور است و به خداى خود از شر ابليس و خدعه‌ها و دامهاى او پناه نمى‌برد.

آدم از آن رو در دام شيطان افتاد كه به خود اعتماد داشت ما نيز بايد به ابعاد خطر وجودى شيطان آگاه شويم و همواره از شر او به خدا پناه بريم.

من در اينجا تكرار مى‌كنم: به خداى توانا پناه مى‌بريم از شيطان گمراه كننده. در حديث آمده است كه ابو جعفر (ع) گفت

(خدا به آدم و حوا گفت به اين درختان نزديك نشويد يعنى از آنها مخوريد آدم و حوا هم گفتند: آرى، پروردگار ما نه به اين درختها نزديك مى‌شويم و نه از آنها مى‌خوريم ولى «انشاء اللَّه» نگفتند. خدا نيز در اين جا آنها را به حال خود رها كرد) [18]

/ 246

[سوره طه (20): آيات 123 تا 130]

قالَ اهْبِطا مِنْها جَمِيعاً بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدىً فَمَنِ اتَّبَعَ هُدايَ فَلا يَضِلُّ وَ لا يَشْقى‌ (123) وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى‌ (124) قالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمى‌ وَ قَدْ كُنْتُ بَصِيراً (125) قالَ كَذلِكَ أَتَتْكَ آياتُنا فَنَسِيتَها وَ كَذلِكَ الْيَوْمَ تُنْسى‌ (126) وَ كَذلِكَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ يُؤْمِنْ بِآياتِ رَبِّهِ وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقى‌ (127)

أَ فَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَساكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِأُولِي النُّهى‌ (128) وَ لَوْ لا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَكانَ لِزاماً وَ أَجَلٌ مُسَمًّى (129) فَاصْبِرْ عَلى‌ ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّكَ تَرْضى‌ (130)