/ 75 آنچه در بدر اتفاق افتاد- چنان كه در حديث آمده است- نمونه آشكارى است براى همه كافرانى كه شياطين جنى و انسى آنان را مى‌فريبند و به ميدان مى‌كشانند و سپس رهايشان كرده رو به گريز مى‌نهند.

گاه اين شيطانهاى فريبكار شمارى از مردم بى‌ريشه‌اند كه خود را- براى به چنگ آوردن دينارى چند- به سران دشمن مى‌رسانند. اينان غالبا كاسه‌هاى داغتر از آش مى‌شوند و شعارها و تهديدهايشان گوش خراشتر است ولى در موقع سختى پاى به گريز مى‌نهند و براى توجيه واپس نشستن خود مى‌گويند كه آنها چيزهايى مى‌دانند كه ديگران نمى‌دانند.

[49] در جبهه اسلامى هم عناصر ترسويى از منافقان بودند كه فرورفتن مؤمنان را در درياى پيكار نوعى تهور مى‌شمردند و مى‌گفتند كه فريب دين جديد را خورده‌اند

إِذْ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هؤُلاءِ دِينُهُمْ‌ منافقان و آن كسان كه در دل بيماريى دارند گفتند: اينان را دينشان بفريفته است.» بيمارى گاه ممكن است نفاق باشد و گاه بيم از دشمن.

اينان از ياد مى‌برند كه كافران را ياراى توكل بر خدا نيست و نمى‌دانند كه توكل را در انگيزش نيروهاى معنوى روح چه اثرى شگرف است.

وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ‌ و هر كس كه به خدا توكل كند او را پيروز و حكيم خواهد يافت.»

/ 76

[سوره الأنفال (8): آيات 50 تا 56]

وَ لَوْ تَرى‌ إِذْ يَتَوَفَّى الَّذِينَ كَفَرُوا الْمَلائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ (50) ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبِيدِ (51) كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقابِ (52) ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلى‌ قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (53) كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَذَّبُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ فَأَهْلَكْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ كُلٌّ كانُوا ظالِمِينَ (54)

إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ (55) الَّذِينَ عاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ يَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِي كُلِّ مَرَّةٍ وَ هُمْ لا يَتَّقُونَ (56)