فتنه به اختلافات اجتماعى دلالت كند بيشتر از گرفتاريهاى فردى. در حديث از زبير بن العوّام روايت شده كه گفت

«روزگارى ما اين آيه را مى‌خوانديم و خود را مشمول آن نمى‌شمرديم در حالى كه مقصود ما بوديم و بدان عمل نكرديم تا آن گاه كه ما را در برگرفت». [2]/ 40 وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ‌ و بدانيد كه خدا به سختى عقوبت مى‌كند.» خداوند كسانى را كه باعث رواج فتنه مى‌شوند عذاب مى‌كند، همچنين كسانى را كه در برابر رواج فتنه از خود واكنشى نشان نمى‌دهند و از رويارويى با آن تن مى‌زنند. آرى، در آخرت كسانى كه به امر به معروف و نهى از منكر نمى‌پردازند و از فرمان رهبرى رخ بر مى‌تابند مورد مؤاخذه قرار مى‌گيرند.

عبرت از گذشته تضمين سعادت آينده است‌

[26] بر آدمى لازم است كه به هنگام پيروزى و توانمندى روزگاران ناتوانى خود را به ياد آورد تا عواملى را كه سبب پيروزى او شده است فراموش نكند و همواره آن عوامل را در نظر داشته باشد تا پيروزيى كه به دست آورده برايش بماند و پس از آن پيروزيهاى ديگرى نصيبش شود، بى‌آن كه در مسير ترقى و تعالى كه در پيش دارد لحظه‌اى توقف و درنگ حاصل شود.

وَ اذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِيلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِي الْأَرْضِ تَخافُونَ أَنْ يَتَخَطَّفَكُمُ النَّاسُ‌ و به ياد آوريد آن هنگام را كه اندك بوديد و در شمار زبون شدگان اين سرزمين. بيم داشتيد كه مردم شما را از ميان بردارند.» اين گونه كسان به شمار اندك‌اند و از نظر اجتماعى در شمار ناتوانان و زبون شدگان. ولى خداى تعالى از همه سو و از هر حيث حامى و نگهبان آنهاست.

فَآواكُمْ وَ أَيَّدَكُمْ بِنَصْرِهِ‌ خدا پناهتان داد و يارى كرد.»