كه خداوند هدايتش نكند افسانه‌ها و توهّمات بشرى نخواهند توانست براى او هدايت به ارمغان آرند و تنها بر زيان و گمراهيش خواهند افزود.

شرح آيات

ضرورت تعهّد

[175] انسان بايد راه و روشى در پيش گيرد و عهد و پيمانى در گردن آرد.

اگر آن راه و روش، راه و روش الهى بود و آن پيمان، پيمان او، رستگار شده است و اگر نه شيطان سراى دل را مسخر كند و او به ناچار از پى شيطان خواهد رفت و از گروه او خواهد شد. زمانى كه خدا به انسانى نعمت نبوت ارزانى داشت و آيات خود براى او نازل نمود بايد به آن عهد كه با خدا بسته است عمل كند. بدون آن كه چيزى از آن را ترك گويد.

اما اگر پس از آن كه با آيات خدا آشنا شد آن را ترك گفت، شيطان يار و قرين او خواهد شد و شيطان قرينى نابكار است. از اين زمره‌اند علماى بد، چون علماى يهود و نصارى كه به صحت نبوت محمدى علم داشتند ولى آن را به كار نمى‌بستند.

وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْناهُ آياتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطانُ فَكانَ مِنَ الْغاوِينَ‌- خبر آن مرد را برايشان بخوان كه آيات خويش را به او عطا كرده بوديم و او از آن علم عارى گشت و شيطان در پى‌اش افتاد و او در زمره گمراهان بود.» [176] وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها- و اگر خواسته بوديم به سبب آن علم كه به او داده بوديم رفعتش مى‌بخشيديم.» خداوند قادر است كه آيات خود را وسيله رفعت بشر قرار دهد، به شرط آن كه انسان خود در پى رسيدن به آن مقام باشد ولى اگر به زمين بچسبد و به خوارى و زبونى راضى گردد، و به شهوات و اميال زودگذر حيوانى خرسند باشد خدا نيز/ 494 او را به حال خود رها خواهد كرد. چنان كه درباره آن شخص (بلعم باعورا) گويد