بيان قرآنى بر كلمه «سودن» تأكيد دارد تا دلالت كند بر زيانى كه آدمى درد آن را احساس مى‌كند و خيرى كه لذّت آن را در مى‌يابد.

[18] خداوند بر بندگانش قهر مى‌ورزد و آنان را چه بخواهند يا نخواهند در برابر خويش خاضع مى‌گرداند، خداوند خواب را براى بندگان خود مقدر كرده، بنا بر اين كسى نيست تا زنده است بر خواب غلبه پيدا كند، خداوند مرگ را بر بندگان خود مقرر نموده و آنان را واداشته كه راه مشخصى را در زندگى طى كنند، پس كسى را توان آن نيست كه از سنت و نظام او بگريزد.

وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ‌ و اوست قاهرى بالاتر از همه بندگان خويش.» اگر خداوند چيزى را مقرر مى‌دارد و مقدر مى‌كند بيهوده نيست، بلكه بر اساس حكمت بالغه اوست و به مقتضاى علم ازلى او.

وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ و دانا و آگاه است.» اگر دانستى كه خدا قاهر است، پس از آينده بيم به دل راه مده، زيرا چون زمام كار خود به دست حكيم دهى زودا كه تو را به ساحل امان خواهد برد ...

/ 34

شهادت چه كسى بزرگترين شهادت است؟

[19] حوادث از پى يكديگر مى‌آيند و امور پى در پى جريان دارند و كشتى حيات در دريايى با امواج بلند در حركت است با آن كه طوفان مى‌غرّد. ولى در پس اين پديده‌ها نظامى حكيمانه است كه مهار آن به دست گرفته است.

زمامدار واقعى خداست كه جهان را به راهى حكمت آميز مى‌كشاند.

خداوند ضمير عالم وجود است كه هيچ نقطه‌اى از او خالى نيست. آثار او را در قطرات باران مى‌يابى و مى‌يابى در آن سوى هر قطره قدرتش را و حكمتش را و سلطه‌اش را و نعمتش را و رحمتش را و فضلش را. و زمين قطره‌هاى باران را به شادمانى در آغوش مى‌كشد و دانه‌هاى گندم را در دامن مهر خود مى‌پرورد تا كشته‌ها برويد و شكوه و سرسبزى و نعمت پراكند. آنجا تجلى گاه خداست ... فروغ‌