شده‌اند.

خداوند در هدايت مردم قصور نورزيده تا مردم در روز قيامت با او به مجادله و محاجّه پردازند. كتابى كه به گونه‌اى روشن و آشكار همه مسائل زندگى از اخلاق و علم و معرفت در آن آمده است به وسيله رسولان برايشان نازل شده. هدف اين كتاب هدايت مردم است و سرانجامش سعادت و رحمت ولى اين كفار بودند كه چشم فرو بستند و از ديدن حقايق طفره رفتند.

شرح آيات

بر بالهاى تخيل

[48] در روز قيامت به هنگامى كه هر كس سرگرم كار خويشتن است، اصحاب اعراف كه پيشوايان پرهيزگارند، از گير و دار محاسبه در امانند و فارغ و در اين فراغت به ياد گذشته مى‌افتند

وَ نادى‌ أَصْحابُ الْأَعْرافِ رِجالًا يَعْرِفُونَهُمْ بِسِيماهُمْ‌- ساكنان اعراف، مردانى را كه از نشانيشان مى‌شناسند آواز دهند.» يعنى كسانى را كه چهره‌هايشان از عذاب خداوندى نشان گرفته و صورت انسانى آنها به گونه‌اى زشت مسخ شده است. ندا مى‌دهند، قالُوا ما أَغْنى‌ عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ وَ ما كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ‌- و گويند آن خواسته كه گرد آورده بوديد و آن همه سركشى كه داشتيد شما را فايده‌اى نبخشيد.

يعنى آن كوكبه و قدرتى كه به آن مى‌نازيديد و مى‌پنداشتيد در ايام سختى و شدت شما را سودمند مى‌افتد، اكنون به كجايند؟ و آن باد غرور كه در سر داشتيد و شما را به سركشى مى‌كشيد اكنون به كجا پريده؟ آن نيرومندى و جوانى و مال و تندرستى به كجا رفته؟ خلاصه آن همه مال و ثروتى كه شما را فريفته بود و سبب شده بود كه بر چهره حقيقت چنگ بزنيد و خود را فراتر از هر حقيقتى و فراتر از هر ارزشى قرار دهيد اكنون به حال شما چه سود توانند داشت.

/ 330 آن لحظاتى را تصور كنيم كه اعراف نشينان يكى از ما را كه مستكبرى‌