آنها را نمى‌بينيد، شما را مى‌بينند.»

ميان فرمانروايى خدا و سلطه شيطان‌

ولى شيطان نمى‌تواند بر انسان مؤمن سلطه جويد، زيرا انسان مؤمن داراى اراده و عقل و و جدان است. ولى كفار چون با شيطان رو به رو مى‌شوند اراده خود را از دست مى‌دهند و چون خلع سلاح شدند شيطان بر آنان فرمانروايى يابد.

إِنَّا جَعَلْنَا الشَّياطِينَ أَوْلِياءَ لِلَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ‌- ما شيطانها را دوستان كسانى قرار داديم كه ايمان نمى‌آورند.» اما مؤمنان كه خدا سرپرست آنهاست، از قيد و بندهاى شيطان آزاد هستند. «اين بدان سبب است كه خدا سرپرست كسانى است كه ايمان آورده‌اند و كافران را سرپرستى نيست» محمد/ 11.

كسانى كه در پى شهوت و ثروت هستند و در برابر سلطه طاغوت خضوع مى‌كنند، يا در برابر رئيس قبيله تسليم مى‌گردند، و با گردبادهاى هوى و هوس به هر سو رانده مى‌شوند، اراده خود را از دست داده‌اند و چون غبارى كه در معرض وزش باد قرار گيرد، به هر جا مى‌افتند.

/ 297 [28] نشان فقدان اراده اين است كه اين گروه از حريت فكر بى‌بهره‌اند و در معرض بدترين حالات استعمار و بندگى قرار مى‌گيرند، يعنى استقلال فكرى و فرهنگى‌شان را از دست مى‌دهند و اين مقدمه هر گونه استثمار ديگر است.

وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً قالُوا وَجَدْنا عَلَيْها آباءَنا- چون كار زشتى كنند، گويند، پدران خود را نيز چنين يافته‌ايم.» بدين پندار كه اين تقليد به اعمالشان مشروعيت مى‌دهد و بدتر از اين اين است كه مى‌پندارند افكار نياكانشان از قداست آسمانى برخوردار است.

وَ اللَّهُ أَمَرَنا بِها قُلْ إِنَّ اللَّهَ لا يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ- و خدا ما را بدان فرمان داده است. بگو: خدا به زشتكارى فرمان نمى‌دهد.» آرى، هر چه پدران يا پيشوايان مذهبى باطل يا سلاطين او را به سوى خود