وحى پروردگار به ايشان وجود نداشت، پس از اهل علم و كسانى سؤال كنيد كه بينات و دلايل و كتابهاى نازل شده خدايى را در ياد دارند. و قرآن كتاب و ذكرى است كه به محمد (ص) بدين منظور نازل شده است كه رسالتى را كه بر آنان به تدريج نازل شده بود براى ايشان توضيح دهد، و عاليترين هدف برانگيختن عقلهاى مردمان است و برانگيختن آنان به تأمل و تفكر و انديشيدن.

شرح آيات

علم دليل حقيقت است‌

[38] سياق قرآنى معمولا در ضمن يك سوره يا درس پيش از يك خطّ فكرى را پيروى مى‌كند، بدان سبب كه كتاب خدا است و هيچ كارى آن را از پرداختن به كارى ديگر بازنمى‌دارد، و چون در پايانهاى آيات اين درس از قرآن كريم تدبر كنيم، بر ما آشكار مى‌شود كه سياق درباره علم با ما سخن مى‌گويد، و علاوه بر آن از ايمان به بعث و رستاخيز، و از هجرت كردن در راه خدا، و از رسالت، بلكه علم عنوان خط ارتباطى ميان موضوعهاى مختلف اين آيات مى‌شود، بدان جهت كه علم مسئوليتى عظيم دارد كه مقرون با عمل باشد، و به آن بانگ بردارد كه مردمان به ايمان روى آورند و چون پاسخى نشنيد به هجرت و مهاجرت در راه خدا بپردازد، و اگر علمى مقرون به عمل نباشد قرآن آن را علم نمى‌خواند، بدان سبب كه علم- در اسلام- روى هم انباشته شدن معلومات در حافظه نيست بدان گونه كه، مثلا، حسابگر (كامپيوتر) آنها را انبار مى‌كند، بلكه كشف كردن دانستنيها با وضوح به نور عقل است. و در آن هنگام كه حقايق كشف مى‌شود، عمل كردن به آنها نتيجه فطرى علم است.

ولى آيا عمل كردن به علم آسان است؟ هرگز ... مگر در حديث شريف نيامده است كه

«سخن ما دشوار است و دشوار به نظر مى‌رسد».

پس در برابر عمل سدها و گردنه‌هايى نفسانى و واقعى وجود دارد كه‌