گونههاى ديگر ميوهها در اقليمهاى مختلف زمين به وجود مىآيد.
وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ- و از همه
ميوههاى ديگر.» كه خدا براى هر زمينى آنچه را كه مناسب با آن است و مىتواند
نيازمنديهاى مردم آن را تأمين كند، فراهم مىآورد، پس از ميوه و محصول هر سرزمين/
29 موادى فراهم مىآيد كه بيشتر مورد نياز مردم آن است.
إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ-
در اين آيت و اشاره و نشانهاى است براى آن كسان كه بينديشند و به تفكر بپردازند.»
مراحل علم و هدف از آفرينش انعام
[12] اين آيههاى قرآن با كلمات آينده خاتمه پيدا مىكند: «يتفكرون-
يعقلون- يذّكرون- لتبتغوا من فضله و لعلكم تشكرون- تهتدون»، پس آيا چه ارتباطى
ميان آنها وجود دارد؟ و براى چه به تدريج آمده است، در صورتى كه اين را مىدانيم
كه تدبر و تفكر در پايانهاى آيهها سبب آن مىشود كه معانى آنها را نيكو فهم كنيم
و بسا هست كه از اين راه به شناخت شاخه تازهاى از علم دست يابيم؟
چنان مىنمايد كه مراحل پيدايش علم و شناخت در نزد انسان از اين قرار
است
الف: مرحله گردآورى پيشامدها و ارتباط دادن بعضى از آنها به بعضى
ديگر و معرفت پيدا كردن به علاقهها و پيوندهاى ثابت ميان آنها و- در نتيجه- دست
يافتن به قانونى كلى كه بر آنها حكومت مىكند، و اين از راه تفكر و انديشيدن فراهم
مىآيد، زيرا كه تفكر- چنان كه به نظر من مىرسد- عبارت است از زير و رو كردن
دانستهها و آميختن آنها با يكديگر و سپس به جدا كردن آنها پرداختن، و در المنجد
آمده است كه: «فكر، جمع آن افكار، عبارت از تردد خاطر و گرفتار شك و ترديد شدن است
براى تأمل و تدبر كردن و انديشيدن در راه دست يافتن به معانى».
در آيهاى كه گذشت، بعضى از حوادث آشكار (فروريختن باران، سبز شدن
زمين، و گوناگونى ميوهها) با بعضى ديگر ارتباط پيدا كرد، و از مجموع آنها