از آگاهى درباره راههاى زمين است».

امام رضا (ع) در حديثى مفصّل فرموده است

«هر زمينى را آسمانى است كه گرداگرد آن را فرا گرفته است».

حديث معراج‌

در درس گذشته حديث از اسراء را به پايان رسانيديم، و در اين جا به بيان حديثى از معراج مى‌پردازيم كه در آن چنين آمده است.

رسول خدا (ص) گفت: «پس جبرييل بالا رفت و من همراه با او به آسمان دنيا (يعنى نزديكترين آسمان به زمين، از آن جهت كه لفظ دنيا مؤنث أدنى است، و أدنى در مقابل اقصى به معنى دورترين است) و بر آن فرشته‌اى است به نام اسماعيل كه صاحب و نگاهبان خطفه (ربودنى) است كه پروردگار عز و جل درباره آن گفته است إِلَّا مَنْ خَطِفَ/ 185 الْخَطْفَةَ فَأَتْبَعَهُ شِهابٌ ثاقِبٌ‌ مگر آن كس كه بربايد ربودنى را كه سپس در پى آن شهابى شكافنده روانه مى‌شود» و هفتاد هزار فرشته در زير فرمان دارد كه هر يك از آنها هفتاد هزار فرشته را در زير فرمان خود دارد». [10] پس اسماعيل گفت: اى جبرييل، آن كس كه همراه تو است كيست، و او گفت كه: محمد رسول اللَّه (ص) است، پس پرسيد كه آيا مبعوث شده است؟ و جبرييل گفت: آرى، پس در گشوده شد (تو گويى آسمان را درى است، ولى برسان درهاى معمول ما نيست) پس به او سلام كردم، و او به من سلام كرد، و براى او طلب آمرزش كردم، و او براى من طلب آمرزش كرد، و گفت: آفرين بر برادر پيامبر صالح، و فرشتگان به ديدار من آمدند تا وارد آسمان دنيا شدم، و هيچ فرشته‌اى با من ملاقات نكرد مگر اين كه خندان و شادمان بود، تا آن گاه كه فرشته‌اى از فرشتگان به ديدار من آمد كه آفريده‌اى به بزرگى او نديده بودم، منظره‌اى‌