مسئوليتهاى شخص در برابر اجتماع سخن مى‌گويد كه از والدين آغاز مى‌شود و به ديگر مردمان پايان مى‌پذيرد.

در سوره مسئله شرك آوردن به خدا به تفصيل مورد بحث قرار مى‌گيرد، مگر چنان نيست كه شرك ريشه فساد و سبب شانه تهى كردن از مسئوليتهاى انسان است؟

نيز در آن به تفصيل از نقشه‌هاى شيطان براى اغوا و برانگيختن بشر به كارهاى زشت سخن به ميان مى‌آيد، و قرآن مثالهاى تاريخى متعدد در اين خصوص مى‌زند.

سوره با داستان فرزندان اسراييل همچون مثلى براى يك مجتمع آغاز مى‌شود كه گاه تلاش مى‌كند و زمانى ديگر شجاعت خود را از دست مى‌دهد، و به آن پايان مى‌پذيرد.

اين خلاصه گفتار در چارچوب سوره است، و اما تفصيل آن بدين صورت است كه زندگى بشر وسيله‌اى براى تجسم پيدا كردن سعى و كوشش او است، و اين خلاصه‌اى از گفته‌ها در تمامى سوره اسراء است، و نيز خلاصه‌اى از رسالتهاى خدا را در اختيار ما قرار مى‌دهد كه در واقع همه آنها يك حقيقت را جلوه‌گر مى‌سازند.

/ 162 پس از آن كه قرآن به واقعه اسراء و معراج اشاره كرد، بر ما معلوم مى‌شود كه معراج اين امر را يادآورى مى‌كند كه خدا شنواى بينا است، و بنا بر اين علم او بر بندگانش احاطه دارد و همين الهامبخش ما به ضرورت پرهيزگار بودن ما و ترسيدن از او مى‌شود آيه (1).

و خلاصه كتابى كه خدا بر بنى اسراييل فرو فرستاد اين است كه جز خدا وكيل براى خود انتخاب نكنند (2) چه شرك آوردن به خدا ريشه هر تباهى و گمراهى است.

مگر آنان از ذريه كسانى نبودند كه پروردگارشان آنان را همراه با نوح در كشتى از جايگاهشان خارج ساخت تا از طوفان نجاتشان دهد. و نوح بنده‌