اطاعت و پيروى مى‌كردند، و آنان همان شركاى پندارى ساختگى خودشانند كه، به نوبه خود، از آنان تبرى و دورى مى‌جويند، و همگان خاموش مى‌مانند و به خدا تسليم مى‌شوند، و افكار تبريرى و بهانه‌جويانه‌اى كه خود به دروغ به خدا نسبت مى‌دادند ناگهان از ميان مى‌رود.

ولى براى آن كافران كه بر كفر خويش جريمه گمراه كردن مردم، و بريدن راه را بر كسى كه خواستار پرداختن به كارهاى موجب رضاى خدا مى‌شد افزوده بودند، به سبب تباهى كردن در زمين و گمراه كردن ديگران سهم بيشترى از عذاب خواهد بود.

/ 108

شرح آيات

چه كس گواه است؟

[84] هر نسل از بشر، و هر گروه از مردم در شهرى يا روستايى زندگى مى‌كند، و يكى از مردم آن ناحيه گواه بر ايشان خواهد بود كه در رفتار از برترين آنان و نزديكترينشان به خدا است، و اين گواهان از پيامبران و اوليا آغاز مى‌شوند و بندگان صالح و علماى عادل را شامل مى‌شوند و به كسانى پايان مى‌پذيرند كه در راه خدا يك گام بر اطرافيان خويش پيشى گرفته باشند، پس حتى چنين كسى بر نسبت گامهاى پيشى گرفتن بر ديگران در راه خدا گواه بر ايشان خواهد بود.

وَ يَوْمَ نَبْعَثُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً- و روزى كه از هر امت گواهى برمى‌انگيزيم.» اين شهيد (گواه) پيشواى قوم خويش در نزد خدا است، پس اگر آشكارا از او پيروى كنند، آنان را به بهشت مى‌برد، و اگر به مخالفت با او بپردازند روانه آتششان مى‌سازد و عليه ايشان در نزد پروردگار جهانيان شهادت مى‌دهد.

علامه طبرسى مى‌گويد: خداوند سبحانه و تعالى بيان كرده است كه در روز قيامت از هر امتى شهيدى برمى‌انگيزد، و اين شهدا عبارتند از انبيا و دادگران در هر زمان، كه درباره كارهاى مردمان عصر خويش گواهى مى‌دهند. و امام‌