مهدی

«مهدی» اسم مفعول و به معنای هدایت شده است. مهدویّت نیز از همین ریشه است. مهدی‌علیه السلام مشهورترین نام آن حضرت نزد شیعه و سنّی است.
البته گاهی نیز در معنای فاعلی به معنای «هدایت کننده» به کار می‌رود. محمدبن عجلان از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده است: «... و قائم را از آن جهت مهدی گفته‌اند که مردم را به آیینی که از دست داده‌اند، هدایت می‌کند...». [1] .
اما آنچه بیشتر در روایات آمده، همان معنای نخست است. امام باقرعلیه السلام در این باره فرمود: «به درستی که مهدی نامیده شد به جهت اینکه به امر مخفی هدایت می‌شود. او تورات و سایر کتاب‌های الهی را از غاری در انطاکیه بیرون خواهد آورد». [2] .
از امام صادق نیز وقتی پرسیده می‌شود: چرا مهدی نامیده شده است؟ فرمود: «لِاَنَّهُ یُهْدی اِلی کُلِّ اَمْرٍ خَفیٍ»؛ «به جهت اینکه به تمامی امور پنهان هدایت می‌شود». [3] .
نکته جالب توجه اینکه لقب «مهدی»، بیشتر درباره آن حضرت بعد از ظهور و قیام و لقب قائم بیشتر درباره آن حضرت قبل از ظهور و قیام استفاده می‌شود.
امام صادق‌علیه السلام درباره برخی از موارد مربوط به حضرتش پس از ظهور فرمود: «... ثُمَّ یَأمُرُ مُنادِیاً فَیُنادِی: هَذا المَهْدِیُّ...» [4] ؛ «به منادی دستور داده خواهد شد؛ پس ندا در می‌دهد که این است مهدی».
پیامبر اکرم‌صلی الله علیه وآله نیز فرمود: «[پس از ظهور] کسی نزد او آمده می‌گوید: ای مهدی! به من عطا کن و آن حضرت می‌فرماید: بگیر» [5] .
لقب مهدی اگرچه اختصاص به آخرین امام ندارد و بقیه ائمه‌علیهم السلام نیز مهدی هستند؛ ولی تنها از آخرین پیشوا به عنوان «مهدی» یاد شده است.
این لقب از همان ابتدای شکل‌گیری بحث «مهدویّت» بر زبان معصومین‌علیهم السلام رایج بوده و در روایات فراوانی از پیامبر اکرم‌صلی الله علیه وآله این لقب به چشم می‌خورد. بنابراین در کتاب‌های اهل سنّت نیز فراوان این لقب آمده است. [6] .
امام حسین بن علی‌علیه السلام فرمود: «دوازده مهدی از ما است: اول ایشان امیر مؤمنان علی‌علیه السلام بود و آخرین ایشان نهمین فرزند از نسل من است...». [7] .
محمدبن عمران گفت: من از امام ششم شنیدم که می‌فرمود: «ما دوازده مهدی باشیم». [8] .