نام کتاب : دانشنامه مهدویت و امام زمان عجل الله تعالی فرجه نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 606
محمد بن نصیر نمیری
یکی از رقبای محمدبن عثمان بود و نیابت وی را قبول نداشت و خود مدعی
نیابت بود. شیخ طوسی در رجال خود، در اصحاب امام جوادعلیه السلام دو بار از
او نام برده و هیچ شرحی درباره او نداده است. [1] . علامه حلیرحمه
الله در رجال خود، در دو جا از ایشان نام برده، مینویسد: محمدبن نصیر
نمیری کسی است که امام هادیعلیه السلام او را لعن کرده است! در جایی
دیگر میگوید: ابن غضائری درباره او گفته است: محمدبن نصیر از نظر علمی، از
فضلای بصره بود [و از نظر عقیدتی] ضعیف بود. فرقه «نصیریه» را او تأسیس
کرده و به او نسبت داده میشود. [2] . در رجال کشی نیز شرح حال ایشان
مطرح است و به نظر ایشان امام هادیعلیه السلام سه نفر را لعن کرده که یکی
از آنها محمدبن نصیر نمیری است. [3] و در جای دیگر از «عبیدی» نقل میکند
که: «امام حسن عسکریعلیه السلام - بدون اینکه من سؤالی از او بکنم -
نامهای به سوی من فرستاد و در آن نامه از محمدبن نصیر نمیری و حسن بن
محمدبن باباقمی، اعلان انزجار کرده، فرمود: تو و جمیع دوستداران ما، از
آنان دوری جویید و من آنها را لعن میکنم و لعنت خدا نیز بر آنها باد! آنان
از نام ما سوء استفاده کرده و اموال مردم را میخورند و فتنه انگیزی
میکنند! آنان ما و شیعیان ما را اذیت کردند! خداوند آنها را اذیت میکند و
آنان را در فتنهای که ایجاد کردهاند، مغلوب و نابود سازد!» [4] . عقاید انحرافی محمد بن نصیر نمیری: وی
عقاید کفرآمیز و الحادی داشت که سعی مینمود آن را در بین عامّه مردم
منتشر سازد. محمدبن موسیبن حسنبن فرات نیز اسباب کار او را فراهم و او را
تقویت میکرد. [5] . ابن فرات از خاندان معروف بنوفرات بود. وی در
بغداد و کوفه محدثی معروف بود و به نظر میرسد نخستین فرد از خاندان
بنوفرات است که مقامی در حکومت عباسی به دست آورد. [6] از اینجا نقش حکومت
در حمایت و پشتیبانی از خطوط انحرافی روشن میشود. و عقاید نمیری در کتاب
الغیبة، رجال کشی و فرق الشیعه بیان شده است. سعدبن عبداللّه اشعری
گوید: «محمدبن نصیر نمیری مدعی بود که پیغمبر است و امام هادیعلیه السلام
او را مبعوث کرده است. عقیده به تناسخ داشت و معتقد به خدایی امام
هادیعلیه السلام بود، نزدیکی با زنان محارم را جایز میدانست و عمل همجنس
بازی را حلال کرده بود! نمیری این را موجب تواضع، فروتنی و تذلل مفعول و
لذت و کامرانی فاعل میدانست و میگفت: خدا هیچ یک از اینها را بر بندگانش
حرام نکرده است!» [7] . طرفداران او قومی بودند که عبادات و شرعیات را
ترک کردند و منهیات و محرمات را حلال شمرده، گفتند: دین یهود بر حق است و
ما از آنها نیستیم و دین نصارا برحقاست و ما ازآنها نیستیم! سعدبن
عبداللّه میگوید: نمیری در آخر عمر بیمار شد و در آن حال مرد. در آن
بیماری از وی پرسیدند: جانشین تو کیست؟ او با زبان ضعیف و گرفتهای گفت:
احمد؛ ولی کسی نفهمید احمد کیست! به همین جهت این حرف موجب انشعاب پیروان
او شد. عدهای گفتند: مقصود نمیری، احمد فرزندش بوده است. جمعی گفتند:
احمدبن محمدبن موسی بن فرات است و فرقهای گفتند: منظور وی احمدبن موسی بن
فرات است و فرقهای گفتند: منظور وی احمدبن ابوالحسین بن بشربن یزید است.
این انشعاب باعث پراکندگی اتباع او گردید. [8] .
[1] رجال، ص 405، رقم 7 و ص 407، رقم 23. [2] رجال، علامه حلی، ص 257 - 254. [3] اختیار معرفة الرجال، ج 2، ص 805. [4] اختیار معرفةالرجال، ح 2، ص 805. [5] کتاب الغیبة، ص 398. [6] تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص 169. [7] کتاب الغیبة، ص 398، ح 371؛ اختیار معرفةالرجال، ج 2، ص 805؛ فرق الشیعه، ص 103؛ معجمالرجال الحدیث، ح 17، ص 299. [8] ر.ک: کتاب الغیبة، ص 399، ح 373.
نام کتاب : دانشنامه مهدویت و امام زمان عجل الله تعالی فرجه نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 606