رجعت

بحث «رجعت» از مباحث مهم اعتقادی شیعه است که با فرهنگ مهدویّت نیز ارتباط تنگاتنگی دارد. واژه «رجعت» در کتاب‌های لغت به معنای «بازگشت» است؛ یعنی، برگشتن به جایی که پیش‌تر در آنجا بوده است. [1] .
معنای اصطلاحی «رجعت» عبارت است از: «بازگشت دو گروه از مردگانِ مؤمنان محض و کافران محض - به همان صورت‌هایی که در گذشته بودند [2] - به دنیا تا پس از ظهور حضرت مهدی‌علیه السلام و قبل از قیامت [3] مؤمنان از برپایی حکومت جهانی عدل شاد گردند و کافران از ذلت و حقارت ستمگران متألم شوند.» [4] .
ناگفته نماند که برخی رجعت را به ظهور حضرت مهدی‌علیه السلام و بازگشت دولت آل محمدصلی الله علیه وآله تأویل کرده [5] و بازگشت خود ائمه‌علیهم السلام را با بدن‌های ظاهری‌اشان منکر شده‌اند. در رد این قول جهاتی ذکر شده است:
یکم. روایات متواتر به بازگشت جسمانی‌ائمه‌علیهم السلام ورجعت‌کنندگان تصریح کرده است و قابل تأویل نیز نیست.
دوم. رجعت‌هایی که در امت‌های گذشته صورت گرفته و در روایات و آیات به آنها اشاره شده و شیعه آنها را نیز دلیل بر مدعای خود قرار داده است، به صورت بازگشت مردگان با همان جسم‌های گذشته ایشان بوده است.
جایگاه رجعت در اعتقادات شیعه:
از روایات معصومین‌علیهم السلام استفاده می‌شود اعتقاد به «رجعت» در مجموعه اعتقادات شیعه از مرتبه والایی برخوردار است؛ تا جایی که برخی از این احادیث، منکران رجعت را از دایره تشیّع خارج می‌داند.
یکی از این روایات سخن ارزشمند امام صادق‌علیه السلام است که فرمود: «لَیْسَ مِنّا مَنْ لَمْ یُؤمِنْ بِکَرَتِنا...» [6] در روایتی دیگر نیز آن حضرت اعتقاد به رجعت را یکی از شرایط ایمان دانسته، فرموده‌اند: «مَنْ اَقَرَ بِسَبْعَةِ اَشیاء فَهُوَ مُؤمِنٌ... الاَیمانُ بِالرَّجْعَةِ». [7] .
از این رو عده فراوانی از علمای شیعه، اعتقاد به رجعت را از ضروریات دین و یا مذهب دانسته‌اند. [8] عده اندکی نیز - که از ضروریات ندانسته‌اند - انکار آن را جایز نشمرده‌اند. البته افراد بسیار اندکی از شیعیان نیز رجعت را انکار کرده‌اند. [9] .