مناجات ذاکرین

این مناجات به «مناجات ذاکرین» معروف است و در این مناجات امام علیه‌السلام کمال خضوع و خشوع خود را در پیشگاه خدای متعال اظهار داشته است:
«الهی لولا الواجب من قبول امرک، لنزهتک من ذکری ایاک، علی ان ذکری لک بقدری، لا بقدرک، و ما عسی ان یبلغ مقداری، حتی اجعل محلا لتقدیسک، و من اعظم النعم علینا، جریان ذکرک علی السنتنا و اذنک لنا بدعآئک و تنزیهک و تسبیحک. الهی فالهمنا ذکرک فی الخلآء و الملآء، و اللیل و النهار، و الاعلان و الاسرار، و فی السرآء و الضرآء و انسنا بالذکر الخفی، و استعملنا بالعمل الزکی، و السعی المرضی، و جازنا بالمیزان الوفی.
الهی بک هامت القلوب الوالهة، و علی معرفتک جمعت العقول المتباینة، فلا تطمئن القلوب الا بذکراک. و لا تسکن النفوس الا عند رؤیاک، انت المسبح فی کل مکان، و المعبود فی کل زمان، و الموجود فی کل اوان، و المدعو بکل لسان، و المعظم فی کل جنان، و استغفرک من کل لذة بغیر ذکرک، و من کل راحة بغیر انسک، و من کل سرور بغیر قربک، و من کل شغل بغیر طاعتک.
الهی انت قلت و قولک الحق: [یا ایها الذین آمنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا، و سبحوه بکرة و اصیلا،] [1] و قلت و قولک الحق:[فاذکرونی اذکرکم،] [2] فامرتنا بذکرک، و وعدتنا علیه ان تذکرنا تشریفا لنا و تفخیما و اعظاما، و ها نحن ذاکروک کما امرتنا، فانجز لنا ما وعدتنا یا ذاکر الذاکرین، و یا ارحم الراحمین».
«خداوندا! اگر امر واجب القبول تو نبود، من تو را منزه‌تر و پاکتر از آن می‌دانستم که ذکر تو را بگویم و با این که ذکر من از تو به قدر فهم و درک من است نه به قدر شایستگی مقام تو و ارزش من وقتی بدان مقام نزدیکتر شود که محل تقدیس تو گردد و این که ذکر تو بر زبان ما جاری گشت این خود یکی از نعمتهای توست که به ما مرحمت فرموده‌ای و اجازه توست که تو را بخوانیم و تنزیه و تسبیح تو را بگوییم.
خداوندا بنابراین ذکرت را در خلوت و در میان مردم و در شب و روز در ظاهر و باطن و در حال خوشی و ناخوشی به ما الهام کن، و ذکر نهانی خود را که دلهای ما به یاد تو باشد در قلب ما بیفکن و ما را به عمل خالص و پاکیزه و تلاش پسندیده سرگرم کن و به میزان کامل بگذران.
خدایا دلهای شیدا و حیران پایبند عشق و محبت تو گشته و بر مقام معرفت تو تمام عقول با همه اختلاف درجه متفقند که دلهای بندگان جز به یاد تو آرام نگیرد و نفوس آدمیان جز به دیدارت تسکین نیابد. و تو ای آن خدایی که در همه جا تسبیح و ستایشت کنند و در هر زمان معبود عالمیانی و همیشه بوده و هستی و به هر زبانی بندگانت تو را بخوانند و در هر دلی به بزرگی و عظمت یاد کنند خداوندا غیر از یاد تو از هر لذت و خوشی استغفار می‌کنم و از هر آسایشی جز انس با تو از هر شادمانی جز وصول به قرب تو از هر کاری غیر از طاعت و بندگی تو عفو و پوزش می‌طلبم.
خدایا تو خود در کتاب آسمانیت فرموده‌ای و سخن تو حق است: [ای اهل ایمان خدا را بسیار یاد کنید، و هر صبح و شام به ستایش و تسبیح او بپردازید] و بازفرموده‌ای: [مرا یاد کنید، تا شما را یاد کنم] به این ترتیب ما را به ذکر خود امر کرده‌ای و وعده داده‌ای که اگر تو را یاد کنیم تو نیز ما را یاد کنی و یاد تو باعث شرافت و عزت و بزرگی ماست، خداوندا اکنون ما به فرمان تو به یاد تو هستیم تو هم مطابق وعده‌ای که فرموده‌ای از ما یاد کن، ای که از یاد کنندگانت یاد می‌کنی و ای مهربانترین مهربانان...»براستی که لرزه بر اندام ما می‌افتد و هوش از سر انسان می‌پرد وقتی که مناجات امام علیه‌السلام را می‌خوانیم که بیانگر صورت روشن و قابل درکی از ناله و زاری و تذلل و خواری آن حضرت در درگاه خدای تعالی است خداوندی که هیچ رمز و رازی در زمین و آسمان از او پوشیده نیست... براستی که این امام بزرگوار هیچ مشکلی را برای طاعت و بندگی طاقت فرسای الهی اهمیت نمی‌دهد و با تمام خضوع و خشوع از درگاه خداوند می‌خواهد تا عبادت او را به کرم و لطف خود بپذیرد.
پی نوشت ها:
[1] سوره احزاب / 42.
[2] سوره بقره / 151.
منبع: تحلیلی از زندگانی امام سجاد (جلد 2)؛ باقر شریف قرشی؛ ترجمه محمد رضا عطائی؛ کنگره جهانی حضرت رضا علیه السلام 1372.