آبادگری و سازندگی

بهره‌وری از معاش سالم و در حد نیاز از محورهای پایه‌ای تلاش دین و پیشوایان دینی می‌باشد. دین برای تأمین معاش جامعه ترغیب فراوان به کار و تلاش و تولید و بهره‌وری صحیح از منابع خدادادی دارد. و از هر گونه استثمار و بهره‌کشی از دست‌رنج دیگری پرهیز می‌دهد.
دین در بارور نمودن و شکوفایی اقتصادی به آبادگری و استفاده بهینه از داده‌های طبیعی و توزیع صحیح نعمت‌های عمومی و نیز نیروهای انسانی، توجه می‌دهد. از گسیل و انباشته شدن سرمایه‌های کلان در نزد اقلیت، که پی آمد آن محرومیت اکثریت است، پرهیز می‌دهد. این هدف کلان با طرح سیستم اقتصادی بارور و تعدیل سرمایه‌ها و اجرای آن توسط افراد کارآمد و معتمد و استقرار عدالت اجتماعی تأمین می‌گردد.
قرآن در ترغیب به آبادگری و سازندگی می‌فرماید: هو الذی جعل لکم الارض ذلولا فامشوا فی مناکبها و کلوا من رزقه. [1] «خدای سبحان آن گونه خدایی است که زمین را رام شما قرار داد، پس بر دوش‌های آن راه روید و از روزی‌های الهی بهره‌ور شوید.» روزی حلال آسان به کف نمی‌آید، تلاش پرثمر و مداوم می‌طلبد. روزی حلال و باروری اقتصادی با اجرای سیستم اقتصادی در تولید و توزیع فراهم می‌شود. که مسؤولیت این فرایند به مدیریت جامعه متوجه است. و امامان معصوم که از فرصت مدیریت بهره‌مند بودند، مانند امیرالمؤمنین علیه‌السلام نمونه‌ای از آن را اجرا نمودند که الگوی حکومت‌داری دینی و شکوفایی اقتصادی می‌باشند که در مورد دیگر شرح آن آمده است. [2] . لیکن جنبه دیگر آبادگری و سازندگی به زندگی شخصی افراد ارتباط دارد. انسان در زندگی خویش با صرف نظر از سیستم مدیریتی جامعه، خود می‌تواند تلاش پرثمر در جهت آبادگری و بهره‌وری صحیح از منابع و تلاش فراوان در تولید و سازندگی داشته باشد. گرچه راه‌گشای مشکلات اقتصادی در سطح جامعه، محور نخست یعنی اجرای سیستم اقتصادی است؛ لیکن اگر برای کسی آن فرصت فراهم نشد، باید در محور دوم تلاش خود را معطوف دارد که در زندگی تلاش پر ثمر و سازنده داشته باشد.
امامان معصوم (علیهم‌السلام) که بیشتر آنها از محور نخست محروم شدند، تلاش خود را در محور دوم متمرکز نمودند. در زندگی شخصی تلاش مستمر بر سازندگی و بهره‌وری صحیح از نعمت‌های الهی نمودند. تا با تولید و سازندگی افزون بر تأمین معاش خویش آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی را نیز در حد توان ترمیم نمایند. این ارزش در اندیشه و رفتار همه امامان بسیار شفاف و درشت می‌درخشد؛ تنها به نمونه‌هایی از اندیشه و رفتار سید الساجدین علیه‌السلام نگر می‌افکنیم.