ثابت بن ابی‌صفیه (ابوحمزه ثمالی)

وی همان ابوحمزه ثمالی عالم گرانقدر و پارسای پرهیزگاری است که به آداب اهل بیت علیهم‌السلام تربیت یافته و حامل علوم و معارف ایشان بوده و ما به برخی از شؤون و احوال او اشاره می‌کنیم:
نشو و نمای ثابت
ابوحمزه در شهر کوفه که مرکز تشیع و دوستداران اهل بیت علیهم‌السلام بود، نشو و نما یافت و علوم خود را از استادانی کسب کرد که حامل علوم و فقه اهل بیت علیهم‌السلام بودند، و خود یکی از برجسته‌ترین علما و اساتید و پارسایان آن دیار گردید. [1] .
وثاقت ابوحمزه
تمام نویسندگان شرح حال وی به وثاقت، عدالت و درستی حدیثش متحد القولند و او به فرموده امام صادق علیه‌السلام همچون سلمان فارسی در زمان خود بود. [2] و ابن‌معین او را به خاطر شیعه بودن و دوست داشتن اهل بیت علیهم‌السلام، که خداوند دوستی آنان را بر مسلمانان واجب شمرده است، مورد انتقاد قرار داده است. [3] .
مقام علمی ابوحمزه
وی در علم حدیث، فقه، علوم لغت و جز اینها از برجسته‌ترین علمای زمان خود بوده است و ابن‌ماجه در کتاب الطهاره از او حدیث نقل کرده [4] و شیعیان در کوفه به خاطر احاطه وی به فقه اهل بیت علیهم‌السلام، به او مراجعه می‌کردند.
مؤلفات ابوحمزه
وی مجموعه‌ای از کتابها را در علوم مختلف تألیف کرده است که خود دلیل بر علم و دانش فراوان اوست، از جمله:
1- کتاب النوادر.
2- کتاب الزهد. [5] .
3- کتاب تفسیر القرآن. [6] .
4- روایت وی رسالة الحقوق را از امام زین العابدین علیه‌السلام. [7] .
5- روایتش دعای سحر معروف به دعای ابوحمزه [8] را که از امام بزرگوار امام زین العابدین علیه‌السلام نقل می‌کند.
روایات ابوحمزه از ائمه
ابوحمزه تعداد زیادی از احادیث را از قول ائمه طاهرین علیهم‌السلام نقل کرده است؛ از امام زین العابدین علیه‌السلام و از امام موسی بن جعفر علیه‌السلام روایت کرده [9] و همچنین از ابورزین اسدی و جابر بن عبدالله انصاری نقل حدیث کرده است. و ابوایوب و ابوسعید مکاری و ابن‌رآب و ابن‌محبوب و ابن‌مسکان و ابان بن عثمان و دیگران از او حدیث نقل کرده‌اند. [10] .
وفات ابوحمزه
این عالم گرانقدر در سال 150 ه وفات یافت [11] و مسلمانان با فقدان او یکی از بزرگان اندیشه و جهاد دوران خود را از دست دادند.