توبه

رهاورد توبه و استغفار
امام حسن علیه‌السلام روزی پس از ملاقات با معاویه از مجلس او خارج شد؛ یکی از دربانان معاویه به خدمت امام حسن علیه‌السلام رسید و عرض کرد: من مال زیادی دارم ولی فرزند ندارم، چیزی به من بیاموز تا شاید خداوند فرزندی روزیم کند. به او فرمود: استغفار کن (توبه و طلب مغفرت).
پس از آن خداوند ده پسر به آن مرد عطا کرد. معاویه وقتی از موضوع اطلاع یافت، به آن مرد گفت: از او «امام حسن علیه‌السلام» بپرس که چرا استغفار اثری این چنین دارد. امام علیه‌السلام پاسخ داد:
قال علیه‌السلام:
علیک بالاستغفار... فقال علیه‌السلام: ألم تسمع (قوله تعالی فی قصة) هود علیه‌السلام: و یزدکم قوة الی قوتکم [1] و (فی قصة) نوح علیه‌السلام: و یمددکم بأموال و بنین [2] [3] .
امام حسن علیه‌السلام فرمود:
(بر تو باد به استغفار. سپس فرمود: آیا سخن خداوند را در جریان داستان هود علیه‌السلام نشنیده‌ای؟ «بر نیروی شما نیرو می‌افزاید» و در جریان داستان نوح علیه‌السلام می‌فرماید: «شما را با اموال و فرزندان پشتیبانی می‌کند».
و در حدیثی دیگر در همین رابطه می‌خوانیم: ربیع بن صبیع روایت کرد شخصی به محضر امام حسن مجتبی علیه‌السلام رسید و از خشک سالی شکوه نمود، امام علیه‌السلام به او فرمود: استغفار کن.
شخص دیگری آمد و از بی‌چیزی و فقر شکوه کرد، امام علیه‌السلام به او هم فرمود: استغفار کن.
شخص سومی آمد عرض کرد: دعا کن خداوند فرزندی به من عطا کند. امام علیه‌السلام به او نیز فرمود: استغفار کن. به آن حضرت عرض کردم: سه حاجت از شما خواسته شد برای هر سه فرمودید: استغفار کن. امام علیه‌السلام فرمود:
قال علیه‌السلام:
استغفر الله... فقال علیه‌السلام: ما قلت ذلک من ذات نفسی انما اعتبرت فیه قول الله تعالی حکایة عن نبیه نوح انه قال لقومه «استغفروا ربکم انه کان غفارا»[4] [5] .
امام حسن علیه‌السلام فرمود:
(امام علیه‌السلام به راوی «هم که پرسیده بود، چرا به آن هر سه پرسش‌گر که سه حاجت گوناگون داشتند، فقط دستور استغفار دادی؟.» فرمود: از خدا طلب مغفرت کن... سپس [در پاسخ به سؤال راوی] فرمود: من این را از پیش خود نگفتم. بلکه سخن خداوند را در نظر داشتم که از پیامبرش حضرت نوح علیه‌السلام نقل کرد که او به قوم خود گفت: «از پروردگارتان طلب مغفرت و آمرزش (توبه) کنید که او بسی توبه‌پذیر و آمرزنده است.»
و در حدیث دیگری آمده است: یکی از آثار ارزشمند توبه و بازگشت از گناهان بهره‌مندی از عفو و رحمت و مغفرت الهی است. امام حسن علیه‌السلام در تفسیر آیه‌ی 136 آل عمران فرمود:
قال علیه‌السلام:
یقول الله تعالی یوم القیامة، جوزوا الصراط بعفوی، و ادخلوا الجنة برحمتی، و اقتسموها بأعمالکم [6] .
(خدای بزرگ روز قیامت گوید: به بخشش من از پل بگذرید، و به رحمتم وارد بهشت شوید و [آنگاه] به قدر اعمال خود آن را قسمت کنید.)