نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 851
رهبری و جانشینی
در آستانه حرکت برای جنگ تبوک، به رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم گزارش دادند که: احزاب سیاسی و گروههای منافق، قصد دارند در غیبت تو در شهر مدینه، دست به توطئههائی بزنند و از فرصت به دست آمده سوء استفاده کنند. رسول
خداصلی الله علیه وآله وسلم برای جانشینی خود در مدینه، و هم برای ریشه
کَن شدن توطئهها، امام علیعلیه السلام را انتخاب کرد تا در مدینه بماند. و هرگونه توطئهای را سرکوب کند. با توجّه به لیاقتها و مدیریت عالی حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام است که رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم خطاب به آن حضرت فرمود: أنْتَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ هارُونَ مِنْ مُوسی، الّا اَنَّهُ لا نَبِی بَعْدی (تو از برای من به منزله هارون برای موسی هستی، جز اینکه پس از من پیغمبری نیست). آنچه
از این حدیث به اثبات میرسد تنها رهبری و جانشینی در روزهای غیبت پیامبر
از مدینه نیست بلکه ماجرای مانور نظامی به سوی تبوک باعث شد تا امامت و
ولایت امام علیعلیه السلام را به جهانیان ابلاغ فرماید. [1] . این سخن
پیغمبرصلی الله علیه وآله وسلم را برای علیعلیه السلام (انتَ مِنّی
بِمَنزلةِ هارونَ مِنْ موسی) جماعتی از صحابه روایت کردهاند و در نزد ما
از ثابت ترین و صحیح ترین احادیث است؛ الف- و سَعْد بن ابی وقّاص نیز روایت کرده است. ب- ابن ابی خَیثَمَة [2] و جابربن عبداللَّه و اسماء دختر عمیس [3] و ابن عبّاس و ابوسعید خِدری و اُمُّ سَلَمة هم روایت کردهاند. ج- تِرمذی گفته است: ما
را حدیث کرد قاسم بن دینار کوفی از ابونُعیم و او از عبدالسّلام بن حرب و
او از یحیی بن سعد بن مُسیب و او از سعد بن ابی وقّاص که پیغمبرصلی الله
علیه وآله وسلم به امام علیعلیه السلام فرمود: اَنْتَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ هارُونَ مِنْ مُوسی و گفت: این حدیث، حدیثی است حَسَن و صحیح. و گفت: ما
را حدیث کرد محمود بن غَیلان از ابواحمد زُبیری و او از شریک و شریک از
عبداللَّه بن محمّد بن عقیل و او از جابربن عبداللّه که پیغمبرصلی الله
علیه وآله وسلم به امام علیعلیه السلام فرمود: انْتَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ هارونَ مِنْ موسی، الاّ اَنَّهُ لا نَبِی بَعْدی. د-
یحیی بن معین [4] حدیث کرد که به ما گفت: مروان بن معاویه فزاری و او از
موسای جُهنی و او از فاطمهعلیها السلام که فاطمهعلیها السلام فرمود: از اسماء دختر عُمیس شنیدم که میگفت: از پیغمبرصلی الله علیه وآله وسلم شنیدم که به علیعلیه السلام فرمود: «انتَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ هارُونَ مِنْ موسی اءلّا اَنَّهُ لا نَبِی بَعْدی». برای
اطّلاع بیشتر از مدیریت نظامی امامعلیه السلام به کتاب امام علیعلیه
السلام و امور نظامی و دفاعی جلد چهارم این مجموعه مراجعه شود.
پی نوشت ها: (1)
منظور از جانشینی علیعلیه السلام تنها برای اهل و عیال پیغمبرعلیه السلام
نبود، بلکه چنانچه از خودِ حدیث بر میآید، مراد امامت و ولایت علیعلیه
السلام پس از پیغمبرعلیه السلام است. [2] نام او احمد بن زهیر بن حرب
نسایی بغدادی و کنیه اش ابوبکر است. او مورّخ و از حافظان حدیث و از راویان
ادب میباشد. محلّ تولّد و وفاتش در بغداد بوده است.(279 - 185) (الاعلام
-23 -1). [3] اسماء دختر عمیس همسر ابوبکر است، مادر او هند دختر عوف
میباشد. نخست جعفر بن ابی طالب بود و با او به سرزمین حبشهمهاجرت کرد.
شوهرش جعفر ابن ابی طالب در روز موته کشته شد، سپس ابوبکر او را به ازدواج
خود در آورد و چون ابوبکر در گذشت علیعلیه السلام با او ازدواج نمود. او
برای جعفر، عبداللَّه و محمّد و برای علی یحیی را بدنیا آورد. برخی از
صحابه مانند خلیفه دوم و ابوموسی اشعری و ابن عبّاس از او حدیث روایت
کردهاند. وی خواهر میمونه همسر پیغمبر است. وی پیش از آنکه رسول خداصلی
الله علیه وآله وسلم در مکّه به خانه ارقم وارد شود اسلام آورد و با رسول
اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم بیعت نمود. او حدود سال 40 هجری در گذشت.
(تهذیب الاسماء - 230 - 1). [4] یحیی بن معین بن عون بن زیاد مکنّی به
ابوزکریا از موالی بنی مره غطفان است. اصلش از انبار است. از ائمّه حدیث در
زمان خویش بود. او پیشوایی ربّانی و عالم و حافظ بود و از محدّثان ثقه و
استوار بود. ابن حنبل درباره او میگوید: هر حدیثی را که یحیی نشناسد، حدیث
نیست. در مدینه وفات یافت و بر همان سریری که پیغمبر را غسل دادند غسل
داده شد و در بقیع مدفون گردید. شعرا او را به سال 233 هجری مرثیه
گفتهاند. به هنگام وفات هفتاد و هفت ساله بود.(تهذیب الاسماء ج1، ص159).
نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 851