نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 529
جبله بن عطیه ذهلی (ابو عرفاء)
جبله فرزند عطیه ذهلی رقاشی کنیهاش ابو عرفه یا ابو عرفاء از اصحاب
امیرالمؤمنین علی علیهالسلام است [1] که در جنگ صفین حضرت را یاری نمود و
سرانجام پس از نبرد بسیار دلاورانهای به فیض شهادت رسید. نصر بن مزاحم
در دلاوریها و شهادت جبلة بن عطیة از عمرو بن زبیر چنین نقل میکند که
گفت: خودم از «حضین بن منذر رقاشی» شنیدم که میگفت: امیرالمؤمنین
علیهالسلام در آن روز (یکی از روزهای سخت جنگ صفین پس از قتل ذوالکلاع از
دلاوران سپاه معاویه) پرچم قبیله ربیعه را به من سپرد و فرمود: «باسم
اللَّه سِرْ یا حضین، و اعلم أنّه لا تَخفِق علی رأسک رایةٌ مثلها أبداً،
هذا رایةُ رسول اللَّه صلی الله علیه و آله؛ ای حضین در پناه نام خدا حرکت
کن و بدان که هرگز پرچمی مانند این پرچم بر فراز سرت به اهتزاز نیامده است؛
زیرا که این پرچم رسول خدا صلی الله علیه و آله است.» حضین میگوید: ابو
عرفاء جبلة بن عطیه ذهلی پیش من آمد و گفت: آیا موافقی پرچم خود را به من
بدهی که بر دوش گیرم و ثوابش برای من و شهرت و افتخار پرچمداری برای تو
باشد؟ گفتم: ای عمو جان، مرا به شهرت بدون اجر و ثواب نیازی نیست. جبله
گفت: در عین حال از این کار هم بینیاز نیستی، اینک لطف کن و پرچمت را
ساعتی به من عاریه بده که به زودی به تو بازمی گردد. در این جا «حضین»
میگوید: من دانستم که «جبله» برای شهادت در رکاب امیرالمؤمنین علیهالسلام
آماده شده است، و میخواهد در راه خدا کشته شود. لذا به او گفتم: بسیار
خوب این پرچم را بگیر، و هرگونه که میخواهی، عمل کن، جبله پرچم را به دست
گرفت و به یاران خود چنین گفت: ای اهل این پرچم! بدانید که کارهای بهشت
همگی ناگوار (و سنگین) و کارهای جهنم همگی سبک (و پلید) است. کسی به بهشت
راه نخواهد یافت مگر افراد صابر و شکیبا که خود را در انجام فرایض و اوامر
خداوند پایدار و کوشا هستند و هیچیک از اوامر و فرایض خدا بر بندگان
سختتر از جهاد در راه او نیست و پاداش جهاد در راه خدا هم از همه عبادتها
برتر است. از این رو، هنگامی که دیدید من حمله کردم، شما نیز حمله کنید،
عجب از شما، آیا مگر شما مشتاق بهشت نیستید؟ مگر دوست ندارید که خداوند شما
را بیامرزد؟ پس از این سخنان، ابو عرفا در حالی که پرچم مرا در دست
داشت به سپاه معاویه حمله کرد و یارانش نیز به دشمن حمله بردند و جنگ سختی
به راه انداختند. گروه ربیعه به همراه جبله به نبرد خویش ادامه دادند تا
آن که خوف و خشیتی در اردوگاه معاویه به وجود آوردند به طوری که معاویه با
عمرو عاص برای چارهجویی به گفت و گو پرداختند، اما سرانجام جبله در این
نبرد شربت شهادت نوشید و به آرزوی خود رسید و روح مطهرش به ملکوت اعلی
پیوست. [2] .
پی نوشت ها: (1) رجال طوسی، ص 37، ش 12. (2) ر. ک: وقعة صفّین، ص 304 و 305؛ شرح ابن ابی الحدید، ج 5، ص 239.
نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 529