قضا و قَدَر حق است، معنی لغوی قضا «حُکم» و «قَدَر» به معنی «اندازه» است.
اگر بگویند:
هر واقعه‌ای به قضای الهی است،
یعنی به حُکم خدا واقع شده،
و اگر بگویند:
به قَدَر الهی است،
یعنی باندازه‌ای مشخّص است.
مثلاً در چه زمان و مکان باشد،
و کوچکی و بزرگی جثّه و اعضاء و جوارح هر یک دارای اندازه‌ای است، که خدا معین فرموده است،
و اینکه برخی شُبهه می‌کنند که همه چیز مطابق سرنوشت، و دستوری است که خدای تعالی از پیش، معین فرمود و باید همان واقع شود و نتیجه می‌گیرند که:
بنابر این مردم مجبورند،
حرف درستی نیست.
قضا و قَدَر، عامل مجبور شدن ما نیست،
زیرا خداوند مختار بودن ما را هم مقدّر فرموده است.
از اصبغ بن نباته روایت شد که گفت:
امیرالمؤمنین علیه السلام از نزد دیواری که کج شده و در حال سقوط بود به سوی دیواری دیگر رفت.
شخصی به امام علی علیه السلام گفت:
یا امیرالمؤمنین علیه السلام از قضای خدا می‌گریزی؟
حضرت فرمود:
از «قضای» خدا به سوی «قَدَر» خدای عَزَّوَجلَّ می‌گریزم.
یعنی از قضائی به قضاء دیگر، و از سرنوشتی به سرنوشت دیگر، فرار می‌کنم که هر دو، تقدیر خداوند است و من در انتخاب هر دو آزاد و مختار هستم. [1] .