پس از جنگ جَمَل و خطر آفرینی های معاویه در شام، و دوری زیاد شهر مدینه از مرزهای عراق و شام، امام علی علیه السلام را بر آن داشت تا با ملاحظه این مسائل و با آگاهی کاملی که آن حضرت داشت، نماینده‌ای برای اداره شهر بصره بگمارد که بتواند جلوی قضایای احتمالی را بگیرد، به همین منظور بهترین و عالم‌ترین افراد خاندانش، عبداللَّه بن عبّاس را که در آن روز از هر جهت مورد اعتماد بود به فرمانداری بصره تعیین فرمود. [1] .
و یکی از زیرکترین أعراب «زیاد بن أبیه» را نزد او به عنوان مشاور و کاتب معین کرد. [2] .
و خود آن حضرت نیز تصمیم گرفت به جای مدینه طیبه، کوفه را مرکز خلافت اسلامی قرار دهد.
مدینه‌ای که از مهاجرت پیامبر و یارانش با آغوش باز استقبال کرد.
مدینه ای که برای اسلام و مسلمین مرکزیت داشت و موجب پیشرفت آن گردید.
مدینه‌ای که برای حسن و حسین علیهما السلام بستر ولادت و مهد تربیت بود.
مدینه، آن شهر مقدّسی که پیکر پاک پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و فاطمه زهرا علیها السلام را در برگرفته بود،
طبعاً ترک گفتنش برای امیرالمؤمنین علیه السلام دشوار بود، ولی در آن روز ناچار روی یک سلسله مصالح اسلامی، کوفه را برای خلافت اسلامی به جای مدینه برگزید.
بنابه نقل مسعودی و دیگران، حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در روز دوازدهم رجب سال سی و شش با سپاه ظفرمند خود وارد کوفه شد [3] و در محلّه «رحبه» [4] مسکن گرفت و مردم کوفه از کوچک و بزرگ از آن حضرت به گرمی استقبال کردند.
امام علی علیه السلام از آنجا به مسجد آمد و دو رکعت نماز تحیت بجا آورده آنگاه بر روی منبر قرار گرفت. [5] .
و بعد از ثنای خداوند بزرگ، خطاب به مردم چنین فرمود:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی نَصَرَ وَلِیهُ وَ خَذَلَ عَدُوَّهُ وَ اَعَزَّ الصّادِقَ الُْمحِقَّ وَ اَذَلَّ الْکاذِبَ الْمُبْطِلَ عَلَیکُمْ.
یا اَهلَ هذَا المِصْرِ اُصیکُمْ بِتَقْوَی اللَّهِ وَ طاعَةِ مَنْ اَطاعَ اللَّهِ مِنْ اَهْلِبَیتِ نَبِیکُم،الَّذینَ هُمْ اَوْلَی بِطاعَتِکُمْ فیما اَطاعُوا اللَّهَ فیهِ مِنَ الْمُنْتَحِلینَ الْمُدَّعینَ‌الْقائِلینَ اِلَینا یتَفَضَّلُونَ بِفَضْلِنا وَ یجاهِدُونَنا اَمْرَنا وَ ینازَعُونَنا حَقَّنا وَیدافِعُونَنا عَنْهُ وَقَدْ ذاقُوا وَ بالَ ما اِجْتَرَمُوا فَسَوْفَ یلْقُونَ غَیاً اَلا اِنَّهُ قَدْ قَعَدَ مِنْ نُصْرَتی مِنْکُمْ رِجالٌ وَ اَنَا عَلَیهِمْ‌عاتِبٌ زارٍ فَاهْجَرُوهُمْ وَ اسَمَعُهُمْ ما یکْرِهُونَ حَتّی یعْتَبُونا و نَری مِنهُمْ‌مانُحُبُّ.
«سپاس خدا را که بر دوست و ولی خود نصرت بخشید و دشمن را خوار و ناتوان ساخت و راستگوی حق را عزّت و شرافت داد و دروغ گوی تبه کار را ذلیل نمود.
ای اهل شهر و ساکنان این دیار، تقوی و ترس از خدا را بشمار سفارش می‌کنم و نیز سفارش می‌کنم پیروی کسانی را که از پیروان خدایند.
و از اهل بیت پیامبرتان که ایشان برای فرمانبرداری سزاوارترند از کسانی که همواره مردم را به سوی خود می‌خوانند و با ارزش‌های معنوی ما بر دیگران فخر فروشی می‌کنند و امر ما را انکار می‌نمایند و حقّ مارا پایمال می‌سازند و از استفاده آن جلوگیری می‌نمایند، آری آب تلخ بدرفتاری خود را چشیدند و به زودی نیز به سرانجام بدبختی خود می‌رسند، و تعدادی از مردان شما از یاری ما دست برداشتند و مرا از خود ناراحت نموده‌ند، اینک شما پیروان ما هم از ایشان دوری گزینید و به درشتی با آنها سخن گوئید تا از کردار خویش شرمنده شوند (بلکه) ما آنچه را که از آنها انتظار داشتیم ببینیم.» [6] .