چ نان چ ه گ فته‌اند و نيز عرفا بر اسماء و صفات باعتبار اين كه مظهر ذات مى‌باشند

اطلاق صورت نموده‌اند.

ابو البركات مى‌گويد: صورت عبارت از چ يزى است كه شيئيّت شيئ به آن‌

باشد همچون سفيدى براى جسم سفيد يا حرارت براى آتش يا انسانيّت براى انسان.

مرحوم مصنّف نيز به تبع ايشان و محقّقين از علماى ماضين صورت را بهمين‌

بيان تعريف نموده و فرموده‌اند چ ون در ابتداء فريده تعريف صورت را نياورديم‌

لا جرم در اين مقام ذكرش نموديم و سپس مى‌فرمايد:

صورت دو اعتبار و دو لحاظ دارد:

اوّل: باعتبار اينكه جزء مركّب است (مركّب از صورت و مادّه) به آن‌

صورت مركّب اطلاق مى‌كنند همچون اطلاق صورت كتاب بر جسمى كه مركّب از

قرطاس و شكل است.

دوّم: باعتبار اينكه مقوّم محلّ يعنى مادّه است چ ه آنكه مادّه بدون صورت‌

تقوّم و تحصّلى در خارج ندارد و به اين ملاحظه بآن علّت فاعلى گ ويند همانطورى كه‌

صورت محلّ نيز به آن گ فته‌اند چ نان چ ه بقرينه مقابل مادّه نيز همين دو اعتبار را دارد

يعنى باعتبار اينكه جزء مركّب (مركّب از صورت و مادّه) است به آن مادّه مركّب و

علّت مادّى گ فته و بملاحظه اينكه قوامش بصورت است مادّه ناميده شده است و

پ س از آن معانى پ نج گ انه صورت را بيان فرموده:

معانى پنجگانه صورت‌

صورت به پ نج معنا اطلاق شده است:

1- صورت جسميّه: عبارت از جوهر ممتد ذو ابعادى است كه هيولا (محلّ‌

صورت) بدون آن تقرّر ندارد و مرحوم مصنّف در بخش طبيعيّات ص (226)

مى‌فرمايد:

هر جسمى داراى شكل معيّنى است زيرا كه متناهى مى‌باشد و هر امر

متناهى نيز بايد شكل داشته باشد پ س در نتيجه اجسام بايد مشكّل باشند و مقصود از

شكل همان صورت جسميّه است.