1- مفهوم نوعى همچون مفهوم انسان.

2- مفهوم جنسى همچون مفهوم حيوان.

3- مفهوم صنفى نظير مفهوم زنگى و رومى.

و واحد بالخصوص نيز خود بر دو قسم است:

1- طبيعت معروض در آن قابل تقسيم نيست مثل معروف وحدت.

2- آنكه طبيعت معروض قابل تقسيم باشد.

قسم اوّل نيز خود بر دو نوع است:

اوّل- آنكه غير منقسم نفس مفهوم وحدت و عدم انقسام باشد مانند حيوان‌

النّاطق نسبت به انسان.

دوّم- آنكه غير آن باشد و آن نيز بر دو صنف است:

الف: آنكه قابل اشاره و وضع باشد همچون نقطه.

ب: آنكه از اشاره حسّيّه مفارق باشد و اين قسم نيز بر دو گ ونه است:

ج: مفارق محض همچون عقل.

د: تعلّق به جسم و مادّيّات داشته باشد همچون نفس.

و نيز طبيعت معروض اگر قابل تقسيم بود خود بر دو قسم است:

1- منقسم بالذّات همچون مقادير.

2- منقسم بالعرض نظير جسم طبيعى كه ذاتا قابل تقسيم نيست ولى بتبع‌

تقسيم مقدار و بعد يا وزنش آن نيز تقسيم مى‌شود.

تا اينجا اقسام واحد حقيقى بود و امّا واحد غير حقيقى آن نيز اقسامى دارد

همچون واحد بالنّوع باين معنا كه دو شيئى از نظر نوع با هم متّحد باشند همچون‌

متماثلان نظير زيد و عمرو يا واحد بالجنس چ ون عمرو و حمار يا واحد بالكيف‌

همچون دو شيئ متشابه از نظر رنگ يا واحد بالكم مانند دو وزنه متساوية المقدار و

نيز تقسيمات ديگر كه مرحوم مصنّف در عبارات بعدى به شمّه‌اى از آنها اشاره‌

مى‌كند.

متن: « 222، 221 »