ترجمه: و از جمله اين ابحاث قول ما است كه گ فته‌ايم:

گ اهى در استعمال الهى و منطقى از امكان، امكان بمعناى عام اراده‌

مى‌شود.

كلمه « عمّ » در متن مخفف « عام » مى‌باشد و حاصل آنكه:

امكان باين معنا هم عام است و هم عامّى چ ه آنكه امكان در عرف عام نيز

بمعناى سلب ضرورت از طرف مخالف مى‌باشد لذا مى‌بينيم ايشان را كه‌

مى‌گويند: فلان شيى‌ء ممكن است يعنى ممتنع نيست چ نان چ ه معناى مشهور امكان‌

يعنى سلب ضرورت از طرف موافق و مخالف خاصّ و خاصّى مى‌باشد چ ه آنكه‌

خواصّ از مردم بآن التفات و تفطّن پ يدا كرده‌اند و ما امكان باين معنا يعنى امكان‌

خاصّ را در رديف معانى امكان قرار نداديم زيرا آن را اصل و موضوع بحث‌

دانستيم.

شرح فارسى:

توضيح‌

بحث سوّم در معانى امكان‌

امكان در اصطلاح حكماء عبارتست از سلب ضرورت از هر دو طرف‌

( وجود- عدم) چ نان چ ه از شرح در ذيل بحث دوّم معلوم ميشود.

و گ اهى ايشان مانند اهل ميزان امكان را در سلب ضرورت از خصوص‌

طرف مخالف استعمال مى‌كنند و از آن بامكان عام و عامّى تعبير مى‌نمايند مثلا

مى‌گويند: زيد كاتب است بامكان العام و مرادشان اينست كه كاتب نبودن براى او

ضرورى نيست.

و وجه تسميه آن بعام اينست كه امكان باينمعنى اعمّ است از امكان‌

مصطلح و وجو و امتناع ذاتى زيرا مثلا اگر گ فتيم شيى‌ء فلانى وجودش بامكان‌

عام است معنايش اينست كه عدم براى او ضرورى نيست و اين تفسير سازش دارد

هم با وجوب ذاتى وجود براى او و هم با اينكه بگوئيم نه وجود ضرورى است برايش و