شرح عربى: و منها الفعل و الانفعال:

الفعل تأثيرا بدا تدرّجا، كتسخين المسخّن مادام يسخن، تأثّر كذاك،

اى تدرّجا هو، الانفعال، جا كتسخن المتسخّن مادام يتسخّن و حيث‌

اعتبر التّدرّج فيهما خرج التأثير و التأثّر الأبد اعيّان كاخراج الواجب‌

تعالى العقل من اللّيس الى الايس و قبوله بمجرّد الامكان الذّاتى‌

الوجود منه تعالى.

ترجمه:

و از جمله اعراض نسبيّه فعل و انفعال مى‌باشند

فعل: تأثير تدريجى را گ ويند مانند گ رم كردن شيئ گ رم‌كننده كه تا

ماداميكه گ رم مى‌كند اينعمل را فعل گ ويند.

انفعال: عبارتست از قبول و پ ذيرفتن اثر تدريجى و بعبارت ديگر تأثّر

تدريجى را انفعال خوانند مانند گ رم شدن شيئى كه تا ماداميكه گ رم مى‌شود اين قبول‌

و پ ذيرش را انفعال گ ويند.

و چ ون در حقيقت و ماهيّت ايندو تدرّج معتبر است لا جرم تأثير و تأثّر

ابداعى و دفعى را فعل و انفعال نگويند مانند اخراج واجب تبارك و تعالى عقل را از

عالم « ليس » و عدم به وادى « ايس » و وجود و نيز قبول عقل بمجرد امكان ذاتى اين‌

وجود را از حضرتش تبارك و تعالى.

شرح فارسى:

توضيح‌

فعل‌

فعل: عبارت است از تأثير تدريجى مانند تأثير آتش در آب و گ رم كردن آن‌

را كه بديهى است دفعتا آب را گ رم نمى‌نمايد بلكه بتدريج اثر را مى‌بخشد.

بعضى از اهل دانش آن را اينطور تعريف نموده‌اند:

فعل عرضى است كه اثرش تحريك در مقوله كيف باشد و از آن به « ان‌