جمعيّت لشگر خصم را فرارى دهد بلكه اين امر از نظر عرف و عادت مستحيل است و همين امر قرينه است كه اسناد [هزم‌] به [الامير] مجاز است.

و نيز مى‌توان مثال براى قرينه معنويّه را صدور كلامى از شخص موحّد دانست كه با مرام و اعتقاد وى سازگار نيست كه در اين‌جا نفس موحّد بودن وى و علم ما بآن قرينه بر اراده خلاف ظاهر مى‌شود، چنانچه چنين شخصى بگويد: اشاب الصّغير و افنى الكبير الخ.

كه اسناد جوان كردن كودك و فانى نمودن پيرمرد را به گردش افلاك دهد در اين تركيب بملاحظه اينكه وى موحّد است لاجرم اعمال مجاز شده.

قوله: انّما قال قيامه به ليعمّ الخ: قيام مسند به مسند اليه گاهى بنحو حلول است همچون حلول مرض در زيد در مثال مرض زيد و زمانى بطور صدور است مانند صدور ضرب و هزم در مثالهاى ضرب زيد و هزم عمرو در وقتى بطرز حصول و اتّصاف است نظير حصول ملكات در اشخاص از باب مثال: علم زيد، فصح عمرو و امثال اينها.

مصنّف بمنظور اينكه كلمه جامعه‌اى گفته باشد كه تمام انحاء اسناد را شامل شود كلمه قيام را كه قدر مشترك بين تمام آنها است اختيار نمود.

سئوال‌

عبارت و صدوره عن الموحّد در كلام مصنّف زائد و مستدرك است زيرا مثال [اشاب الصّغير الخ‌] از مصاديق امثله‌اى است كه قرينه در آن عقليّه است زيرا عقل موحّد حاكم است به استحاله اين نسبت.