چنانچه بهمين معنا در حديثى كه مرحوم صدوق در كتاب فقيه نقل نموده اشاره شده است و آن اينستكه امام عليه السّلام فرمودند: فذكرتك الجنّة.

و دليل ما بر جواز تغنّى باشعار مذكور اينستكه كلّ مطالب و موضوعاتى كه گفته شد ذكر خداوند متعال بوده لاجرم اگر آنها را با غناء بخوانند حرامى مرتكب نشده‌اند و اصلا بسا كسانيكه داراى مقام خشيت بوده و از عصيان نمودن حقتعالى خائف هستند از شنيدن اين گونه اشعار پوست بدنشان جمع شده و سپس نرم و آزاد شده و قلوب و دلهايشان بجانب ربّ الارباب و ذكر حضرتش متوجّه مى‌گردد.

و خلاصه كلام آنكه:

بر هيچ شخص عاقلى پس از شنيدن اين اخبار تميز دادن غناء حقّ از غناء باطل مخفى نمانده و معلوم مى‌شود اكثر غناهائى كه اهل تصوّف مرتكب آن مى‌شدند از سنخ غناء باطل است.

پايان كلام مرحوم فيض.

مقاله مرحوم مصنّف‌

مرحوم مصنّف مى‌فرمايند:

اگر فيض عليه الرّحمه در مقام استشهاد و استدلال براى جواز غناء مجرّد از امر حرام به فرموده امام عليه السّلام « ليست بالّتى يدخل عليها الرّجال» تمسّك نمى‌نمود بدون تكلّف و متحمّل شدن رنجى كلامش را مى‌توانستم بر آنچه ما گفتيم تطبيق دهيم يعنى مى‌گفتيم:

ايشان نيز همچون ما معتقدند كه حرام عبارتست از صوت لهوى كه مناسبت داشته باشد با لعب با آلات لهو و تكلّم باباطيل و دخول رجال بر نساء تا حظّ سمعى و بصرى برده و بدين ترتيب شهوت زنا ارضاء گردد.

امّا مجرّد صوت حسنى كه مذكّر امور اخروى بوده و موجب از ياد رفتن شهوات دنيوى مى‌باشد ابدا حرام نيست.

منتهى تمسّك ايشان به روايتى كه فرموده: ليست بالّتى يدخل عليها الرّجال، ظاهر است در اينكه ايشان بين افراد غناء بتفصيل قائل بوده و نظرشان باين استكه‌