صاحب صحاح گفته:

تطريب در صوت يعنى كشيدن آن و نيكو اداء كردنش.

و در مصباح المنير آمده است:

طرّب فى صوته يعنى صدايش را كشيد و در آن ترجيع انداخت.

و در قاموس آمده است:

غناء همچون كساء عبارتست از صوتى كه با آن ايجاد طرب مى‌كنند و تطريب و اطراب همچون تطرب و تغنّى مى‌باشند.

دنباله مقاله صاحب مفتاح الكرامه عليه الرّحمه‌

سپس مرحوم صاحب مفتاح الكرامه فرموده:

حاصل آنچه ذكر كرديم اين است كه مقصود از تطريب و اطراب غير از طرب بمعناى خفّت ناشى از شدّت حزن يا سرور مى‌باشد و اين توهّمى كه صاحب مجمع البحرين و ديگران نموده و آندو را بيك معنا دانسته‌اند صحيح نيست و گويا منشاء اين توهّم تعريف صاحب قاموس است، وى در تعريف غناء گفته:

غناء عبارتست از صوتى كه كشيده شده و نيكو بوده و در آن ترجيع باشد.

اين تعريف كه از شخص لغوى صادر شده منطبق است بر همان تعريفى كه فقهاء براى غناء ذكر كرده‌اند چه آنكه ترجيع يعنى تقارب انحاء و ضروب حركات صدا و نفس و اينمعنا لازمه اطراب و تطريبى است كه فقهاء فرموده‌اند، بنابراين تعريف اهل لغت منطبق است بر تفسيرى كه فقهاء براى آن نموده‌اند.

تمام شد كلام صاحب مفتاح الكرامه‌

شرح مطلوب‌

قوله: و مقتضيا له: ضمير در « له » به اطراب راجع است.

قوله: لو لم يمنع عنه مانع: ضمير در « عنه » به اطراب عود مى‌كند.

قوله: خصوصا بالنّسبة الى كلّ احد: چه مغنى و مستمع و چه غير ايندو.