اذ التّرجيع تقارب ضروب حركات الصّوت و النّفس، فكان لازما للاطراب و التّطريب انتهى كلامه.

ترجمه:

مقصود از صوت مطرب‌

سپس مرحوم مصنّف مى‌فرمايند:

مقصود از « صوت مطرب» صدائى است كه اجمالا نسبت به مغنى يا مستمع طرب‌انگيز باشد.

يا هرصدائى را گويند كه شأن آن اين بوده كه طرب آورده و در صورت نبودن مانع مقتضى اطراب باشد.

و مراد از « مانع » قبح صدا يا امر ديگرى غير از آن مى‌باشد.

پس در تحقّق غناء همين مقدار كه صدا مقتضى براى اطراب بود و شأنيّت آنرا داشت كافى است.

امّا اگر در غناء اطراب بالفعل خصوصا نسبت به هركسى معتبر باشد على الخصوص كه بمعناى خفّت و سستى ناشى در اثر شدّت سرور يا حزن فرض شود امر بسيار مشكل مى‌شود زيرا بسيارى از اصوات كه از نظر عرف غناء شمرده مى‌شوند از اينمعنا خالى هستند و گويا همين امر باعث شده كه مرحوم شهيد ثانى در دو كتاب روضه (شرح لمعه) و مسالك (شرح شرايع) بعد از تعريف مشهور عبارت « او ما يسمّى فى العرف غناء» را اضافه كرده.

و مرحوم محقّق اردبيلى در كتاب مجمع الفائده و غير آن نيز از شهيد ثانى عليه الرّحمه تبعيّت فرموده است.

و شايد بتوان گفت همين معنا نيز صاحب مفتاح الكرامه را بر آن داشته كه گمان كند اطراب در تعريف غناء غير از طربى است كه در صحّاح اللّغة به « خفت لشدّة سرور او حزن» تفسير شده اگرچه صاحب مجمع البحرين و غير او از علماء اماميّه اينطور پنداشته‌اند كه طرب در دو مقام با هم متّحد مى‌باشند.

سپس مرحوم صاحب مفتاح الكرامه براى فرموده خويش (تفاوت بين طرب بتفسير فقهاء و طرب در تعريف اهل لغت) به عبارت صحاح الّلغة استشهاد نموده،