هديه و حكم آن‌

سپس مرحوم مصنّف مى‌فرمايند:

امّا هديه و حكم آن:

هديه عبارتست از ماليكه شخص برسم هبه و بخشش به قاضى مى‌دهد تا در قلبش نسبت بوى حسّ مهربانى ايجاد شده و در نتيجه بر له او حكم نمايد اعمّ از آنكه حكم بحقّ بوده و يا باطل باشد اگرچه قاضى وقتى واقع را دانست و فهميد قصد باذل از بذل هبه آنستكه وى على كلّ تقدير بر له او حكم كند گرچه مستحقّ چنين حكمى نباشد عزم بر حكم بحقّ مى‌نمايد، بنابراين فرق بين هديه و رشوه اينستكه:

رشوه بخاطر حكم بذل مى‌شود ولى هديه بمنظور ايجاد حبّ و محبّت در قلب قاضى اعطاء شده تا محبّت حاصل شده محرّك او بر حكم نمودن مطابق مراد شخص گردد.

و امّا حكم هديه:

ظاهرا هديه فرستادن براى قاضى حرام است زيرا يا رشوه بوده و يا به تنقيح مناط حكم آنرا دارد زيرا رشوه بخاطر آن حرام است كه اعطائش بقاضى سبب آن مى‌شود كه مسير فكرى او را بجانب رشوه‌دهنده جلب كرده و جانب او را مراعات كند و عينا همين معنا در هديه وجود دارد لاجرم همانطورى كه رشوه حرام است هديه نيز حرام و غير مشروع مى‌باشد.

و بر همين معنا كه هديه يا رشوه است و يا در حكم آن مى‌باشد بايد فرموده امير المؤمنين عليه السّلام را حمل كرد و آن عبارتست از:

و ان اخذ « يعنى الوالى» هدية كان غلولا.

و نيز روايتى كه فرموده: هدايا العمّال غلول.

يا در روايت ديگر آمده: هدايا العمّال سحت.

بر همين معنا محمول مى‌باشند.

و از كتاب عيون اخبار، از مولانا ابى الحسن الرّضا عليه السّلام، از امير المؤمنين عليه السّلام در تفسير فرموده حقتعالى‌ اكّالون للسّحت‌ چنين نقل شده‌